Vekas viktigaste: Krig i Midtausten, jordskjelv og Fosen-demonstrasjonar

Israel erklærer krig etter Hamas-åtak

Laurdag 7. oktober angreip palestinske Hamas Israel med både rakettar og bakkestyrkar som gjekk til åtak på sivile.

Ifølgje Israel er 1300 personar drepne på israelsk side og over 3000 såra. Dei har òg identifisert 97 gissel som Hamas har teke med tilbake til Gaza, ifølgje The Wall Street Journal. 

Hamas er ein politisk og paramilitær organisasjon som kontrollerer Gaza-stripa. Området ligg på austkysten av Middelhavet der det bur over 2 millionar innbyggjarar, dei fleste palestinarar. Reise inn og ut av Gaza blir kontrollert av Israel.

Ifølgje Reuters er 1537 personar drepne og over 6600 skadde i hemnåtaka frå Israel, som har stengt av både straum, vatn og matinnføring til den tett befolka Gazastripa.

Israel nektar å sleppe inn humanitær hjelp til Gaza-stripa før gislane er frigjorde. Israel har ifølgje Al Jazeera samla 300 000 soldatar rundt Gaza og det er venta at dei vil gjennomføre ein bakkeinvasjon i nær framtid. Dei har beordra 1,1 millionar palestinarar i Nord-Gaza å evakuere til Sør-Gaza i løpet av 24 timar.

Nye Fosen-aksjonar i Oslo

11. oktober var det to år sidan den norske høgsteretten slo fast at utbygginga av vindkraftparken på Fosen er eit menneskerettsbrot. Det utløyste nye demonstrasjonar i hovudstaden, og onsdag okkuperte samiske aksjonistar vandrehallen i Stortinget. Dei vart så borne ut av politiet.

Torsdag flytta demonstrantane seg frå Karl Johan i Oslo til Lysaker i Bærum for å blokkere inngangen til Statkraft, der Greta Thunberg slutta seg til protesten. Fredag morgon stenger dei inngangen til Olje- og energidepartementet og Finansdepartementet ved å lenke seg fast utanfor.

Vindkraftparken på Fosen er bygd på gamalt vinterbeite for reindriftssamar, som ifølgje høgsterett fekk rettane sine krenka. Aksjonistane ønsker at vindkraftparken blir fjerna.

Store jordskjelv i Afghanistan

Den siste veka har det vore to store rundar med jordskjelv i Afghanistan, laurdag 7. oktober, og onsdag 11. oktober. Dei fyrste skjelva fann stad i vestlege Afghanistan, og det er til no stadfesta minst 2445 omkomne som følgje av hendinga. Det seinare skjelvet natt til onsdag fann stad i same område.

Den norske regjeringa har meldt at dei gir 20 millionar kroner til organisasjonar som Røde kors og Røde halvmåne og Verdas matvarefond. Dei arbeider med nødhjelp i området.

Ifølgje FN er meir enn 90 prosent av dei drepne av skjelva kvinner og barn, sidan fleire av dei var inne heime då skjelva starta.

Gassrøyrleidning mellom Finland og Estland er ute av drift

Gassrøyrleidninga Balticconnector er ut av drift etter ein lekkasje. Denne leidninga bind saman gassnettverket i Estland og Finland, og har vore i full drift sidan Russland kutta gass til Finland i fjor. Leidninga går under Finskebukta, vest for Helsinki og Tallinn.

Lekkasjen starta natt til sundag, og det er no klart at leidninga vil ta minst fem månader å reparere. Det finske forsvaret etterforskar no kva som kan ha ført til lekkasjen, og finske styresmakter meiner det kan ha vore «ekstern aktivitet» som står bak.

Det er ikkje stadfesta at ein konkret aktør står bak lekkasjen. I fjor fekk ei anna gassrøyrleidning lekkasje mellom Sverige og Danmark. Det er enno ikkje klart kven som kan ha stått bak den hendinga, sjølv om det der også er spor som tyder på at nokon gjennomførte sabotasje på leidninga.

«Den kurdiske reven» er arrestert

Sundag vart det meldt at den kurdiske gjengleiaren Rawa Majid, også kalla «Den kurdiske reven», vart pågripen mellom den tyrkiske og iranske grensa. Han har leia det såkalla Foxtrot-nettverket som har hatt mykje intern konflikt, med gjengoppgjer som har ført til valdelege episodar i Sverige.

Rawa Majid, også kjend som den kurdiske «reven».

Foxtrot-nettverket er splitta i to fløyer, mellom «Reven» og ein mann med kallenamnet «Jordgubben». Kva som kjem til å skje med nettverket i framtida er vanskeleg å seie, men valden kjem truleg ikkje til å slutte fullstendig, sjølv om ein leiar er arrestert.

Natt til tysdag var det sju nye brannåtak i Stockholm, der tre personar vart arresterte. Politiet stadfestar at hendingane er knytt til den pågåande gjengkrigen.

✨Lyspunkt✨: Fyrste kvinne får minnesnobelprisen i økonomi åleine

Den amerikanske samfunnsøkonomen Claudia Goldin fekk årets Nobels minnepris i økonomi. Med det er ho den fyrste kvinna som har vunne denne prisen i økonomi åleine.

Foto: Editing1088, Wikimedia Commons

Tidlegare kvinnelege vinnarar har fått prisen delt med andre økonomar. Goldin har forska på kjønnsforskjellar i arbeidslivet over fleire hundre år, og gjort at vi forstår meir om kvinner si rolle i arbeidslivet.