Solberg skremt av klimatal – FN-sjefen fryktar mislykka klimatoppmøte

Denne veka kom nyheita om at vi ligg an til ei oppvarming på 2,7 grader frå førindustrielt nivå. Det er langt over 1,5-gradarsmålet forskarane meiner vi må nå.

– Det blir eg skremd av. Eg meiner det er utruleg viktig at vi får fleire av dei store landa til å forplikte seg meir. Då held det ikkje berre å subsidiere, då må ein byrje å skattleggje fossilt brennstoff i heile verda, seier Solberg til NTB.

Statsministeren seier ho fekk reaksjonar då ho i FN kunngjorde at Noreg vil skattleggje eitt tonn utslepp med 2.000 kroner.

– Då var det nok nokon som gispa litt, seier Solberg.

Solberg seier at det er ein skarpare tone om klima i FN no enn det har vore tidlegare. FN-sjefen seier rett ut at det er fare for at klimatoppmøtet i haust blir mislukka.

– Dersom ikkje fleire store land melder sterkare forpliktingar på eiga hand, og det ikkje kjem meir finansiering, trur eg den utfordringa kan vere til stades, seier Solberg.

Statsminister Erna Solberg utanfor FN-bygget i New York. Foto: Pontus Höök / NTB

Åtvaring frå FN-sjefen

– Det er ein stor risiko for at klimatoppmøtet blir mislukka, seier FN-sjef Guterres.

Solberg seier at dei mindre landa opplever at løfta frå Parisavtalen ikkje blir haldne og seier dei har rett i det.

– Det har ikkje vorte levert på dei løfta som det vart lova. Noko av det kjem av at USA trekte seg ut, og pandemien har tømt dei mindre landa for eigne ressursar. Det er ein betydeleg skarpare tone no, seier Solberg.

– Kjenner du på det sjølv, har Noreg levert godt nok?

– Vi har levert mykje på klimafinansiering, og det er viktig å få fram at dei ikkje spør om fornybarsatsing, men ei satsing på å gjere samfunna meir robuste, sørgje for jobbskaping og endring. Det er blant tinga vi har prioritert, seier Solberg.

Ho kan naturleg nok ikkje leggje meir pengar på bordet no, som avtroppande statsminister.

– Eg kan ikkje inngå forpliktingar for Noreg etter valet. Vi har sagt frå før at vi vil ha eit fornybarfond, det har vi gjenteke internasjonalt no. Men utover det kan vi ikkje komme her og love noko, seier Solberg.

• Les også: Ny klimarapport: Varslar meir ekstremvêr over heile verda

Tre krav

Guterres viser til at det er behov for eit kutt på 45 prosent i utsleppa, men at trass i forpliktingane frå landa i verda, vil vi liggje an til å få ein auke på 16 prosent frå 2010-nivået.

– Dette betyr at om vi ikkje kollektivt endrar kurs, er det ein stor risiko for at klimatoppmøtet blir mislukka, seier Guterres.

Guterres seier at verda må levere på tre frontar:

• For det første må verdsleiarane sørgje for at vi kjem nærare 1,5-gradarsmålet.
• For det andre må det opprettast eit fond på 100 milliardar dollar i året for klimaendringar i utviklingsland.
• For det tredje må finansieringa av tiltak for klimatilpassing bli skalert opp til minst 50 prosent av den totale offentlege klimafinansieringa.

António Guterres, generalsekretær i FN. Foto: Eric Bridiers/Wikimedia.org

– Gode nyheiter i vente

Det er venta at presidenten i USA, Joe Biden, under FN-veka vil komme med det ei kjelde kallar «gode nyheiter» om skipinga av eit fond på 100 milliardar dollar i året, slik FN-sjefen spør etter.

– Vi har høyrt frå representantar i USA at det er gode nyheiter på veg. Vi har ikkje detaljane klare, men forhåpentleg vil det gi klårleik i korleis USA vil støtte skipinga av fondet, seier ei FN-kjelde.

Guterres seier at dei rikaste landa i verda må gå føre, men at også utviklingsland må bli med på overgangen til ei grøn framtid.

– Eg opplever at Tyskland og Frankrike har komme med sterke forpliktingar, og det blir spennande å sjå talen til Biden. Men frå dei andre landa er det litt stille og ikkje så mykje som blir meldt. Det er eit behov for at fleire av dei store landa melder seg på, seier Solberg.

Ut mot kol

FN-sjefen viser òg til energiproduksjonen og seier at om alle dei planlagde kolkraftverka i verda blir noko av, vil vi vere langt over det opphavlege togradarsmålet.

– Parisavtalen vil då gå opp i røyk. OECD-landa må slutte med kol innan 2030. Utviklingslanda må følgje etter innan 2040, seier han.

Guterres hadde måndag eit uformelt møte med Boris Johnson. Den britiske statsministeren seier at gapet mellom kva dei industrialiserte landa har lova og kva dei leverer, framleis er stort.

– Alle nikkar og seier dei er samde i at noko må gjerast. Eg må innrømme at eg blir meir og meir frustrert over at dette «noko» de forpliktar dykk til, ikkje er i nærleiken av å vere nok, seier Johnson.

– Kol-land kan bli isolerte

Også Johnson sluttar seg til kravet om stans i bruk av kol som energikjelde. Han seier land som ikkje sluttar med kol kan bli isolerte.

– Om du seier at liva til barn ikkje er verd bryet med å redusere kolforbruket, vil dei då røyste med deg i forum som FN? Vil dei jobbe med deg, låne frå deg eller stå saman med deg om du seier at du ikkje bryr deg om at dei blir tekne av bølgjene?

– Det å berre vere ein tilskodar er å vere medskyldig i lagnaden deira, og det er nøyaktig det de vil vere om de ikkje tek grep i år, seier Johnson.

• Les også: Dei har ikkje røysterett, men meiner klimasaka ikkje kan vente: – Me må gjera noko

Cinta Hondsmerk (20) og Andrine Grytvik Borbe (16) er begge med i Extinction Rebellion Ung, og har til felles at dei ikkje har røysterett. Dei meiner likevel klimasaka er for viktig til å stå på sidelina. Foto: Eirik Tangeraas Lygre