«Eg får aldri vere noko meir enn trans. Det er det folk ser»
Dette er eit meiningsinnlegg og gjev uttrykk for skribenten sine eigne meiningar.
Eg angrar på kjønnsskiftet.
Nei, dette er ikkje starten på den «flommen av angrarar som vil saksøkje staten» som transhatarane snakkar om.
Eg angrar ikkje på at eg landa, at eg lærte meg å akseptere min eigen kjønnsidentitet, eg angrar berre oftare og oftare på at eg sa det høgt.
«Ho ser jo HEILT ut som ei jente»
Ingen journalistar ringjer Emma Ellingsen for å spørje om kor ho tissar, eller om ho ikkje fryktar at ho kan kome til å skremme vatnet av cis-kvinner om ho ein dag dukkar opp i ein garderobe. «Ho ser jo HEILT ut som ei jente», seier dei. Men, Karoline, det gjer ikkje du.
Det er vel få som kjenner meir på utsjåandefokuset enn det transfolk gjer. Utsjånaden blir den historia ein skal forsøkje å fortelje til andre, narrativet folk skal tru på.
Slik er det på Rikshospitalet også.
Dei ser på deg, vurderer kleda dine, sminka di og faktene dine, for å sjå om dei kan sjå ei kvinne inni der ein stad som berre blir kvelt av alt det maskuline skalet rundt.
Men korleis ser ei kvinne ut?
«Pasienten er nøytralt kledd,» står det gjerne, med lakkerte negler og lett makeup. Det følest som ein miks av legejournal og motepoliti-melding frå Jan Thomas.
Kampen mot testosteronet
Livet følest som ein evig krig mot kroppen sin eigen testosteronfabrikk. Alt handlar om å forsøkje å presse dei maskuline trekka bort og framheve dei feminine så godt at folk faktisk trur på deg.
Om folk ser deg og er i tvil om kjønnet ditt, det er då ukvemsorda kjem
For om ikkje folk trur deg, om folk ser deg og er i tvil om kjønnet ditt, det er då ukvemsorda kjem.
Det er då du blir pressa opp etter ein vegg på ein utestad av fulle menn som krev å få vete kva du har i trusa.
Det er då dei ser rart på deg på bussen, eller nektar deg å hente ut pakken din på posten fordi: «Eg ser at det står Karoline her, men du liknar ikkje på ei».
Kvelande biologi
I avisene skriv dei at eg er farlig, at eg trugar ytringsfridomen og at det ikkje lenger er lov å seie at biologi betyr noko.
Som om ikkje transfolk veit at biologi betyr noko. Som om ikkje transfolk vaknar kvar einaste morgon med biologien som ei kvelande hand rundt halsen.
Ingen har sagt at biologi ikkje betyr noko, men at biologi ikkje er alt
Ingen har sagt at biologi ikkje betyr noko, men at biologi ikkje er alt.
I 2021 er kjønn meir enn X og Y. Kjønn er sosiale normer og strukturar, det er funksjonalistisk, det er framføring.
Kjønn er umåteleg mykje meir komplisert enn det du lærte første året på barneskulen.
Frykta for kvinnegarderoben
Eg har aldri vore i ein kvinnegarderobe, ikkje fordi eg meiner transfolk ikkje bør vere der, men eg orkar berre ikkje potensialet for konflikt.
Likevel må eg svare for det. Som om eg har tatt med meg alt eg eig og har og flytta inn i eit hjørne av dusjen på Sats.
Sanninga er jo at eg heller har avgrensa livet mitt til å unngå ALLE arenaar der ein vil få bruk for ein fellesgarderobe.
Likevel må eg svare på at menn kan forgripe seg, eg har eit mannleg kjønnsorgan, og då kan ingen vite.
Det påverkar alle delar av livet mitt no.
Eg går liksom alltid og ventar på neste gong kjønnsidentiteten min vil bli eit problem. Eg går alltid og vurderer min eigen tryggleik.
Det følest som ein balansegang, om ikkje å provosere omgjevnadane for mykje. Men eg tenkjer alltid på det.
Vil det for eksempel bli problem neste gong eg flyttar? Vil utleigaren min synest det er problematisk?
Kor er Karoline?
Det hender at eg får telefonar, gjerne seljarar eller andre som spør om Karoline. Og når eg seier at: «Du snakkar med ho», så stoppar dei opp, nokre legg på, andre spør igjen. «Kan ikkje du gje ho telefonen?» som om eg tullar med dei.
Stemma mi er litt sånn midt på, som det ordet Riksen brukte: Nøytral. Ho er verken spesielt feminin eller spesielt maskulin. Ho berre er der.
Mange transfolk endar med å gå til forskjellige former for behandling eller stemmetrening i eit forsøk på å kunne «passere».
Det blir eit ubehag det også, fordi ein veit, ein veit at sjølv stemma di betyr noko. Lyden av deg, tonen din, om du er mørk eller lys.
Nokre gonger har eg berre vurdert å bli taus
Nokre gonger har eg berre vurdert å bli taus. Eg har takka nei til radiointervju på grunn av stemma mi.
Eigentleg har eg alltid synest at “passere” er eit utruleg dumt omgrep. Det handlar meir om å møte forventningane andre har til kva ei kvinne skal vere. Ei forventning alle kvinner, ikkje berre trans, slit med kvar einaste dag.
- Les også: Teen Vogue løftar Black Lives Matter til framsidene: – Svarte transkvinner sine liv betyr noko
Munroe Bergdorf (t.v.) og Jari Jones prydar septemberutgåva til motemagainet Teen Vogue. Foto: Teen Vogue
«Sånne som deg»
Eg slepp liksom aldri unna. Eg får aldri vere noko meir enn trans.
Det er det folk ser. Det er det folk spør om. Det er det folk diskuterer rundt meg.
Eg blir møtt av folk som seier at: «Det må vere fint at vi no aksepterer sånne som deg». Men kva aksepterer de “sånne som meg” som?
Aksept kan vere myke forskjellig. Vi snakkar som om alt er så fint i 2021. I dag kan du vere homo, bi, lesbisk, trans eller kva du no er utan at det er eit problem.
Likevel viser alle undersøkingar at det framleis er eit problem. At unge skeive framleis kvir seg, får psykiske vanskar, i verste fall tar livet av seg.
Så seier dei at «Vi har kome langt». Det skal ikkje så mykje til å kome langt frå ei tid der skeive blei fengsla og straffeforfølgde. Det har liksom blitt betre, men det kan framleis vere ganske drit.
Hjelp, men ikkje for tidleg
Så seier folk at det er fint at vi kan få hjelp, men den hjelpa kan jo ikkje kome for tidlig heller.
Vi må bli vaksne først.
Ein må vere heilt sikre på at vi ikkje kan kome til å angre.
Så sikre at ein heller risikerer å øydeleggje livet til ei handfull transpersonar, berre så ein er heilt sikker på at den eine ikkje angrar. Alt blir eit problem. Det er eit problem at vi opererer oss for å passere betre, og det er eit problem at vi no kan skifte kjønn utan kirurgi. De er aldri nøgde.
Det viser ei manglende forståing, der det å kanskje oppleve overbehandling blir opplevd som mykje verre og så mykje mer unødig, enn det gjer for kanskje hundrevis av transfolk å ikkje få hjelp i det heile tatt.
Å nekte behandling til nokon som har behov for det, er også feilbehandling, det er ikkje å berre vere på den sikre sida.
For eksempel veit vi at det kvart år dør menneske under kreftbehandling mot kreft som sannsynlegvis aldri eingong ville tatt livet av dei. Vi legg ikkje ned alle former for kreftbehandling av den grunn. Vi forsøkjer heller alltid å diagnostisere riktig, vel vitande om at det kan skje feil.
- Les også innlegget frå Luca (22): «Ja, vi kan lese Rowling, men vi kan ikkje oversjå at Rowling meiner at transpersonar ikkje er det kjønnet vi er»
Fordommar og Harry Potter
I avisene står det oftare og oftare at det visstnok er umogleg å diskutere sånne som meg utan å bli kalt for hatefull. At det må vere lov å vere “kritisk”.
Men kva skal du vere kritisk til? Det folk oftast er kritisk til er eigne fordommar og idear om kva transfolk er og står for.
«Hæ? Skal ikkje biologi bety noko?». Vi veit allereie at biologi betyr noko, slapp av.
«Hæ? Skal det ikkje vere lov å låne Harry Potter på biblioteket?»
Ingen har sagt noko anna.
«Altså, eg støttar trans, men kva med menn som kan utnytte aksepten for å stirre på meg i dusjen?».
Men då er dei jo ikkje trans! Då er dei jo overgripande menn og ein trugsel for både meg og andre kvinner.
Og overgripande menn har vi hatt lenge før eg blei fødd, lenge før trans blei noko media skreiv om i andre ordelag enn fengslingnotisar.
Vi kan snakke om trans. Eg vil gjerne snakke om livet mitt, men vi kan ikkje ta den samtalen når ikkje folk også er villige til å lytte til noko anna enn ord som bekreftar eins eigne fordommar.
«Glad for at eg stod fram»
Nokre gonger, når det stormar som mest, så angrar eg på at eg kom ut.
Nokre gonger saknar eg den tida då trans-identiteten min nærast var ein hemmelegheit mellom meg og mine næraste vener.
Det var kvelande, det var ekstremt vanskeleg, men eg slapp å vere redd. Eg slapp å måtte kvie meg til alt mogleg heile tida. Eg fekk vere noko meir, noko anna.
Men så er eg også glad for at eg stod fram. Glad for alle folk som har tatt seg tid til å forsøkje å forstå, glad for folk som har vore opne, glad for alt av støtte og kjærleik.
Hatet treffer deg, igjen og igjen
Ikkje minst er eg glad for alle andre transfolk eg har blitt kjent med. “Sekta” som nokon kallar det. Dei som ifølgje ein UiO-professor spreier “smitte”, men som for meg har vore nokre av dei få som veit kva eg står i.
Det er det ein må fokusere på, medan ein forsøkjer å stengje alt det andre ute. Men nokre gonger hjelper det ikkje kor hardt du forsøkjer, hatet treffer deg, igjen og igjen. Du slepp aldri unna.
Robin Leander Wullum
