Brynjulf Jung Tjønn (f.1980) debuterte med romanen Eg kom for å elske i 2002. Sidan har han lagt bak seg eit breitt og kritikarrost forfattarskap. No er han ute med ei ny diktsamling prega av eit tragisk alvor.
Denne artikkelen er eldre enn 1 år gamal. Det betyr at noko av informasjonen kan vere utdatert.
Kvit, norsk mann er bygd på forfattaren sine eigne erfaringar og blir opna med dei sterke orda:
kva vil du bli når du blir stor?
eg vil bli
ein kvit, norsk mann
Å ikkje høyre til
Tjønn vart sjølv adoptert som treåring og dikta handlar om korleis det er å føle seg rotlaus: kor kjem eg eigentleg frå? / eg kjem frå feios i sogn og fjordane kor det budde 250 menneske (…) / eg kjem frå seoul i sør-korea kor det budde millionar av menneske.
Forfattaren skildrar at han alltid har følt seg annleis. Men at pandemien – samt eit auka fokus på rasisme og «Asian hate» gav han nye perspektiv på eiga bakgrunn og barndom.
Skildringa av framandgjering er gjennomgåande, noko som blant anna blir understreka i diktet:
hyundai, samsung, lg, kia og adoptivbarn
alt er made in korea
bilar, tv-ar, mobiltelefonar og små, gule barn
eksportvarar til ei vestleg, kvit verd
- Les også: «Kor kjem du eigentleg frå?»
Får ein til å tenkje
Blant skildringar av vonde barndomsoppleivingar blir lesaren óg presentert for komiske scenar – som seminarleiaren som er bekymra for korona og spør om forfattaren nyleg har vore i Kina.
Det gjer at diktsamlinga er prega av eit tragisk alvor som stundom er pakka inn i vittige formuleringar. Noko som har ein effekt av å få lesaren til å tenkje, og til å stille viktige spørsmål.
I tillegg til det er dikta velkomponerte og skriven på stilsikker nynorsk. Likevel, er det som i dei fleste diktsamlingar enkelte dikt som skil seg meir ut enn andre, der det desidert sterkaste diktet handlar om Arve Beheim Karlsen, som vart funne drukna i Sogndalselvi etter å ha blitt jaga over ei gangbru 23. april 1999:
(…)
vi dukkar under
i vatnet er vi brør
to adoptivbarn held pusten
eg er den einaste som reiser meg
- Les også: Ny rapport om rasisme i Noreg: – Vi må erkjenne at rasisme framleis er eit samfunnsproblem
Eit tragisk alvor
I ei blanding mellom å vise til eigne livserfaringar og viktige hendingar frå nyhendebilete skapar Tjønn eit gripande bilete av korleis det er å oppleva rasisme – ei kjensle som er umogleg å framkalla dersom ein sjølv ikkje har vore utsett for det.
Ord blir få for å skildre det tragiske alvoret som blir skildra og forfattaren sparer ikkje på verkemiddela. Det gjer det til ei viktig bok, og omfattar dikt som ikkje naudsynt er politisk korrekte.
I alt er det ein sterk tematikk som er retta mot eit breitt publikum. Det gjer at eg vil tilrå den til alle unge vaksne og oppover, men óg til bruk i antirasistisk arbeid og undervising.
Fakta
- Tittel: Kvit, norsk mann
- Forfattar: Brynjulf Jung Tjønn
- Forlag: Cappelen Damm
- Sjanger: Lyrikk
- Sider: 96