MENYLUKK
TIPS OSS
TIPS OSS

Erna og Jonas svarar – om skulen, klimakrisa og psykisk helse

Kva meiner Erna Solberg om klimarapporten frå FN? Og korleis vil Jonas Gahr Støre hjelpe barn som hatar kroppen sin?

Janne Nerheim
Publisert

info

Denne artikkelen er eldre enn 1 år gamal. Det betyr at noko av informasjonen kan vere utdatert.

Framtida Junior har stilt statsministerkandidatane spørsmål lesarane har sendt inn! Her kan du lesa kva Erna Solberg (H) og Jonas Gahr Støre (Ap) svarar.

? Skule

– Kva meiner du om gratis skulemat?

GAHR STØRE: – Skulemat er sunt, bra for læring og byggjer gode, inkluderande fellesskap. Arbeiderpartiet vil at alle elevar skal få eit sunt og enkelt skulemåltid kvar dag, med brødmat, mjølk, frukt og grønt.

SOLBERG: – Eg meiner at det er andre ting som er viktigare enn gratis skulemat. Til dømes gode lærarar og moglegheit til å delta på fritidsaktivitetar. Derfor har regjeringa satsa på det, i staden for gratis skulemat.

– Synest du me bør ha heimelekser?

GAHR STØRE: – Ja, Arbeiderpartiet vil at me halda fram med heimelekser, men meiner unødvendig leksepress i skulen må dempast. Me vil at leksene som hovudregel gjerast i løpet av skuledagen. Lekser kan gjera at du lærer meir, men det må ikkje bli til eit leksepress. Me vil ha gode lekser, som ikkje tek for mykje tid.

SOLBERG: – Ja, det synest eg. Heimelekser er ein god måte å læra på.

– Kvifor leikar me så lite på skulen?

GAHR STØRE: – Skulen har blitt veldig opptatt av å måla elevane, gjennom testar og karakterar. Det er dumt, for då gløymer ein kor mykje barn lærer og utviklar seg gjennom leik. Me vil ha fysisk aktivitet på skulen kvar dag, og ha meir tid til leik i skulen – det er òg bra for læring!

SOLBERG: – Me er på skulen for å læra og bli god i lesing og rekning og andre ting. Det er også friminutt på skulen der ein kan leika og vera i aktivitet saman. Det er masse tid til leik og moro når ein ikkje er på skulen.

– Kvifor er det så kaldt i klasserommet på vinteren?

GAHR STØRE: – Klasseromma skal ikkje vera kalde. Nokre skular er nye, og andre er gamle. Gamle bygg held som regel dårlegare på varmen, for eksempel fordi dei er dårlegare isolert. Derfor er det viktig at kommunane har god økonomi slik at dei kan bygga nye skular, og pussa opp dei som er gamle. Me vil gje meir pengar til kommunane.

SOLBERG: – Viss det er kaldt i klasserommet på vinteren, er det viktig å seia ifrå til læraren, slik at han eller ho kan gjera noko med det. Samtidig er det slik at ikkje alle likar å ha det like varmt, så nokre gonger kan ein ta på seg ein varm gensar om ein frys, i staden for å setja opp varmen.

– Kvifor har me ikkje kantine og varm mat på skulen?

GAHR STØRE: – Det kostar ofte mykje pengar. Arbeiderpartiet vil derfor ha eit sunt og enkelt skulemåltid gratis for alle elevane – det kan jo vera godt sjølv om det ikkje er varm mat.

SOLBERG: – Nokre skular har kantine på skulen, men ikkje alle. Eg meiner matpakka er like god som varm mat, og at det er viktigare at barn og unge har gode lærarar på skulen enn kantine og varm skulemat.

? Klima

– Kva tenkjer du om klimarapporten frå FN?GAHR STØRE: – Å løysa klimakrisa er det viktigaste me gjer. Klimarapporten viser oss kor alvorleg situasjonen er. Eg har to barnebarn på to og fem år. Dei skal leva lengst med klimaendringane. Når eg er ute i naturen og går på tur med barnebarna mine, så tenkjer eg på deira framtid og at eg vil gjera alt eg kan.

SOLBERG: – Eg tar klimarapporten frå FN på djupaste alvor. Klimakrisa er den største utfordringa verda står overfor i dag. Me som er vaksne har eit viktig ansvar, nemleg å etterlata eit samfunn som er ein god stad å bu for dykk som kjem etter oss. Regjeringa har lagt ein plan slik at Noreg kan bli eit lågutsleppssamfunn innan 2050.

– Kva vil du gjera for at me unngår ei klimakrise?

GAHR STØRE: – Det er viktig å få alle saman med på laget i kampen mot klimakrisa – dette må me løysa saman. Om me vinn valet kjem det til å vera noko eg og regjeringa må jobba med kvar einaste dag. Me vil gjera meir for klimaet. Me vil kutta utslepp raskt og det må alle som bur og jobbar i Noreg hjelpa til med. For oss er det viktig å også skapa nye, grøne jobbar. For klimapolitikk må også vera rettferdig, slik at dei som har minst ikkje får endå mindre grunna klimatiltaka og at folk ikkje mistar jobben.

SOLBERG: – Viss me skal unngå ei klimakrise, må me kutta utsleppa. Eg og regjeringa har sett som mål at Noreg skal kutta utsleppa med 50–55 prosent innan 2030, og med 90–95 prosent innan 2050. Me vil at Noreg skal bli eit lågutsleppssamfunn innan 2050. Men om me skal lukkast med det, må alle – både barn og vaksne – bidra til å kutte utslepp der me kan.

– Kan me få mat som bøndene ikkje kan selja til skulen vår – slik at det blir mindre matsvinn?

GAHR STØRE: – Me vil at alle elevar skal få eit sunt og enkelt skulemåltid kvar dag. Skulane skal få organisera dette slik det passar for dei. Eg synest det verkar som ein god idé at dei også kan bruka mat som kanskje elles ville blitt kasta. Ein kan jo laga veldig mykje godt, sjølv om maten er gått ut på dato eller ser litt rar ut.

SOLBERG: – Ja, det synest eg. Men berre viss bøndene vil det sjølv og maten fortsatt er bra. Regjeringa har gjort det enklare for bønder å selja mat og drikke dei produserer på garden sin. Me har òg gjort det lettare for bønder og andre produsentar å gje bort maten dei har til overs.

– Kva synest du om all maten som blir kasta av butikkane og produsentane?

GAHR STØRE: – Mat er meint å bli eten, ikkje kasta. Det er eit ansvar for alle, både bonden, butikken og oss som kjøper den. Me vil ha ei lov mot at butikkar og restaurantar kastar etande mat.

SOLBERG: – Me kastar mindre mat enn tidligare. Det er veldig bra! Me kan alle bli flinkare til å kasta mindre mat. Derfor synest eg det er bra når butikkar og produsentar sel mat som er i ferd med å gå ut på dato til halv pris. Slike og liknande tiltak håpar eg me får meir av i framtida. Regjeringa jobbar også med ei lov som vil gjere det vanskelegare for butikkar å kasta mat, men den er ikkje heilt klar endå.

– Kva vil du gjera for at insekta ikkje skal forsvinna?

GAHR STØRE: – Me må ta vare på naturen som insekta lever i. Mange insekt gjer ein viktig jobb for menneska. Biene hjelper oss mellom anna med å dyrka frukt og bær. Om me får styra landet, skal me ha en politikk som vernar om naturen og tek vare på bier og andre insekt.

SOLBERG: – Ville insekt, som humler og bier, er livsviktige for menneska. Derfor har eg og regjeringa lagt fram ein plan med 24 tiltak som skal å sikra at insekta ikkje forsvinn. Eit tiltak er å gi tilskot til bønder som dyrkar blomster langs jorda sine, slik at insekta får nok mat. No er me oppe i nærare 4000 blomstrande kilometer til glede for både insekt og folk.

? Helse

– Vil du gje meir pengar til forsking på sjukdomar?

GAHR STØRE: – Ja, forsking er veldig viktig for å utvikla samfunnet vårt vidare. Me treng for eksempel nye måtar å behandla sjukdomar og nye medisinar på. Me vil også at sjukehusa skal forska meir, slik at me kan gje den beste behandlinga til folk. Me vil særleg styrka forskinga på kvinnehelse, for kvinner si helse har over mange år blitt forska for lite på.

SOLBERG: – Ja, forsking på sjukdomar er svært viktig, så det meiner eg me må gje endå meir pengar til. Regjeringa har mellom anna gitt meir pengar til forsking på sjukdomar som i hovudsak rammar kvinner og til forsking på sjeldne sjukdomar. Dette arbeidet vil me halda fram med.

– Korleis vil du hjelpa barn og unge som hatar kroppen sin?

GAHR STØRE: – Det er utruleg vondt å høyra om barn og unge som hatar kroppen sin. Det er to ting me vil gjera. For det første vil me førebyggja, altså passa på at barn og unge ikkje byrjar å hata kroppen sin. Me må gjera det me kan for å dempa kroppspress. For det andre må me ha stadar der du kan få hjelp, både dersom du slit litt eller om du har det veldig vanskeleg.

SOLBERG: – Mange unge er misfornøgde med kroppen og utsjånaden sin. Derfor har regjeringa stramma inn lovverket slik at barn og unge ikkje blir utsett for skjønnheitsideal som gjer at dei ønskjer å endra friske og flotte kroppar, enten ved å operera seg eller slanka seg. Me har også endra lova slik at ein må merka retusjert reklame som endrar utsjånaden til personar og som derfor bidreg til å skapa falske kroppsideal.

– Meiner du at barn under 12 år bør få koronavaksine?

GAHR STØRE: – Me vil lytta til fagfolka som ser på dette. Det viktigaste er at borna er trygge.

SOLBERG: – Me i regjeringa har sagt at alle som er i alderen 12 til 15 år skal få tilbod om ein vaksinedose. No må me først sjå korleis det tiltaket fungerer. Eg meiner det er viktig at barn blir høyrd i desse spørsmåla. Me som er vaksne må sørga for at så mange barn som mogleg kan vera på skulen saman med venene sine, samtidig som me held smitten nede.

– Kva vil du gjera for barn og unge som slit psykisk?

GAHR STØRE: – Altfor mange barn slit med psykiske plagar, og det uroar meg stort. Psykisk uhelse må me førebyggja før folk vert sjuke. Me vil ha fleire lærarar, helsesjukepleiarar og miljøarbeidarar, som du kan snakka med før det vert så alvorleg. Me vil også ha gode digitale tilbod, slik at du kan snakka eller skriva med helsepersonell trygt via internett, enten du slit lite eller mykje. Så er det veldig viktig at folk får skikkeleg og god hjelp frå dyktige fagfolk raskt, slik at dei ikkje vert sjukare medan dei ventar.

SOLBERG: – Det er barn og unge sjølv som er nærast til å fortelja korleis kvardagen opplevast for dei. Eg meiner noko av det viktigaste me kan gjera for dei som slit psykisk, er å lytta. Me må også sørgja for at barn og unge får medverka i avgjersler som gjeld behandling av eiga psykisk helse. Regjeringa har lagt ein plan for korleis me best kan hjelpa barn og unge som slit psykisk. Der er medverking i eigen kvardag eit viktig punkt. I framtida vil me bruka endå meir pengar på barn og unge si psykiske helse.

– Kva vil du gjera for å hjelpa barn som blir utsett for vald og overgrep?

GAHR STØRE: – Alle barn skal ha det trygt og godt, og ingen skal utsetjast for vald og overgrep. Me må førebyggja, for eksempel ved å læra barn om kva som er greitt og ikkje, slik at dei kan seie ifrå til nokon trygge vaksne dersom dei vert utsett for vald og overgrep. Så er det viktig at lærarane, dei i barnehagen og andre som jobbar med barn kan hjelpa. I tillegg er det veldig viktig å stoppa dei som brukar vald eller utsett andre for overgrep. Barna skal vera trygge!

SOLBERG: – Regjeringa har sett i gong mange og omfattande tiltak for å hjelpa barn som blir utsett for vald og overgrep. Me har òg styrka arbeidet med overgrep mot barn på nett. Alle gode krefter må stå samla i kampen mot at barn og unge skal bli utsett for vald og overgrep. Eg og regjeringa vil forsetja å jobba for at politiet, barnevernet og skulen skal arbeida saman for å hindre overgrep mot barn og unge.

Jonas Gahr Støre. Foto: privat

⚽️ Fritid

– Kva vil du gjera for å vera ein god statsminister for oss barn og unge?

GAHR STØRE: – Det er de som er unge no som må leva lengst med dei vala me gjer i dag. Eg er veldig oppteken av at me tek gode avgjersler, som gjer det godt å leva både no og i framtida. Å ta vare på klima og naturen er ei hovudsak for oss. Me vil også sørga for at dei pengane me eig saman blir nytta til å sikra at alle får like moglegheiter. Det er rettferdig. Derfor må me ha gode barnehagar som alle har råd til å gå i, me må ha gratis skular og gode helsetenester for barn og unge. I tillegg er eg oppteken av at foreldre skal ha ein trygg jobb som gjer at familien har pengar til det dei treng og kan bu godt. Og at arbeidslivet skal vera slik at foreldre også har tid til å ha fri saman med borna sine.

SOLBERG: – Det er viktig for meg at barn og unge i dag har det bra. Gode skular med gode lærarar er veldig viktig. Derfor har regjeringa styrka skulen, og det skal me halda fram med å gjera. Me har òg auka barnetrygda med fleire tusen kroner, som er med på å gje ein betre kvardag for mange barn og unge.

– Kva blir betre for oss barn og unge dersom du blir statsminister?

GAHR STØRE: – Det er eit stort spørsmål, fordi stort sett alt me gjer påverkar kvarandre. Me vil satsa på klima, velferd og arbeid, og det vil vera bra for barn og unge både i dag og i framtida.

SOLBERG: – Dersom eg får behalda jobben som statsminister, vil eg halda fram med å arbeida for at barn og unge skal ha ein trygg og god kvardag. I løpet av dei siste åtte åra har regjeringa styrka skulen, kutta utslepp og auka barnetrygda. Me har også gjort det tryggare for barn og unge å vera på nett. Me vil halda fram med å jobba for at barn og unge skal ha det bra både på skulen og på fritida.

– Kva vil du gjera for dei som ikkje har råd til fritidsaktivitetar?

GAHR STØRE: – Det er utruleg viktig at alle barn får moglegheit til å vera med på fritidsaktivitetar. Me vil gje meir pengar til dei som driv fritidsaktivitetar, og byggja fleire idrettsanlegg. I tillegg finst det allereie sentralar der ein kanv låna sports- og friluftsutstyr. Dei vil me ha fleire av, for det er urettvist at nokon ikkje kan få vera med på aktivitetar fordi familien har dårleg råd. Då kan fleire låne utstyr, og det er bra både for miljøet og familiane sin økonomi.

SOLBERG: – Det er eit viktig mål for regjeringa at alle barn og unge skal kunna delta på fritidsaktivitetar i lag med andre barn, uavhengig av kor mykje foreldra tener. Derfor har me starta eit prøveprosjekt som heiter fritidskortet. Den ordninga skal dekkja utgifter til faste, organiserte aktivitetar, slik at barn og unge får like høve til å bli med på fritidsaktivitetar.

– Kvifor er fritidsaktivitetar så dyrt?

GAHR STØRE: – Godt spørsmål. Det er sikkert mange grunnar til det, men dersom ein driv med fotball treng ein jo til dømes utstyr som fotballsko og fotballar, i tillegg til ei fotballbane å spela på. I tillegg brukar ein kanskje pengar til å reisa på turneringar og til å ha ein trenar. Me vil at staten skal ta litt meir av rekninga, ved å gjera det billegare å laga anlegg og enklare å få låna utstyr. Dei som driv fritidtidsaktivitetar må også vera flinke til å halda prisane nede.

SOLBERG: – Det kan vera mange årsakar til at fritidsaktivitetar kostar mykje pengar. Samtidig håpar eg at dei fleste barn og unge har moglegheit til å delta på minst ein aktivitet i veka. Regjeringa har starta ei fritidskortordning som skal bidra til at dei som ikkje har råd til å delta på fritidsaktivitetar skal få dekkja nokon av utgiftene, slik at dei skal få høve til å bli med.

– Me opplever at me har lite fritid etter skule og lekser – kva vil du gjera med det?

GAHR STØRE: – Me vil at leksene skal gjerast i løpet av skuledagen, slik at elevane slepp å kjenna seg pressa til å jobba med lekser etter at skulen er ferdig.

SOLBERG:– Eg er einig i at leik og fritid er viktig for barn og unge. Men skule og lekser er også det. Eg meiner derfor at det er akkurat passe med tid til leik og fritid slik det er i dag.

Alle illustrasjon: Linn Isabel Eielsen


Relaterte saker

Då eg var 20: Lubna Jaffery hadde kjærleikssorg og festa på Justisen

Regjeringa foreslår ny abortlov – første gong på nesten 50 år

Ap-kritikk etter abortforslag: – Ap i regjering lek som ein sil