Som barn fekk Monica vete at faren ikkje var hennar biologiske far: – Eg hugsar sjokket

– Det er ei historie om ei mor som kidnappar dottera si med til Tyrkia for å oppsøke far sin. Det er over tjue år sidan ho har sett han sist. Ho er midt i ei livskrise og møter eit land i krise.

Boksomslag: Samlaget.

Slik skildrar Monica Bjermeland debutboka si, «63 måtar å elske deg på», når Framtida.no møter ho på Bygdøy. Her, på Senter for studier av Holocaust og livssynsminoriteter, arbeider Bjermeland til vanleg som kommunikasjons- og programansvarleg.

Boka som no ligg på bordet føre Bjermeland har gått igjennom mange fasar for å bli som den er i dag. Det heile byrja som ein tekst ho ville gje vidare til si eiga dotter, ei slektshistorie om dei og opphavet deira. Så vart det sakprosa om tyrkisk innvandring til Noreg.

Til slutt vart det ein roman som er litt inspirert av begge deler.

• Les også intervjuet med Åsmund Husabø Eikenes: – Eg føler delvis på eit ansvar for å skrive historier om lukkelege vaksne homoar

Frå Torshov til Tyrkia

Romanen tek føre seg soga om karakteren Gabriella og dottera hennar Maria, og deira reise frå Oslobydelen Torshov til ei bygd i sydlege Tyrkia og tilbake att.

Forteljinga er krydra med tilbakeblikk til Gabriella sine ungdomsår på Sunnmøre og i Romsdal: frå ho 10 år gamal fikk verda snudd på hovudet då ho får vite at «pappa» eigentleg er stefar, via då ho var 15 år og oppsøkjer sin biologiske far fyrste gong, til ho var 20 år og framleis prøver å finne ut kven ho eigentleg er.

– Det er viktige vendepunkt i livet hennar som vonleg forsterkar lesaren si kjensle av kor vesentleg denne turen til Tyrkia er, no når ho er vaksen, forklarar Bjermeland.

Det var med blanda kjensler Bjermeland la handlinga til Tyrkia, ho frykta det skulle verte for nær ho sjølv: – Men det var mykje meir spennande å leggje hendinga dit enn å skape ein sagbruksfar frå Namsos eller ein donarfar frå Danmark. Privatfoto frå då Bjermeland sjølv var i Istanbul.

Sjokket

I løpet av dei kring 200 sidene vert lesaren med Gabriella på leit etter far sin i Tyrkia, men også på leit etter seg sjølv og kven ho eigentleg er. Sidan den dagen då ho var ti år, har ho vore usikker.

– Det å prøve å finne ut kvar ein høyrer heime er ei drivkraft i boka, seier Bjermeland.

Sjølv har forfattaren ei historie som liknar hovudkarakteren i romanen.

– Eg har sjølv ein far som kom hit på 70-talet frå Tyrkia, og ei stor tyrkisk slekt der flesteparten no bur i Noreg.

Bjermeland gjekk på barneskulen då ho først fekk vite at faren ho hadde vakse opp med ikkje var den ho delte genar med. Ho er likevel tydeleg på at Gabriella si historie i boka, ikkje er forfattaren si eiga historie.

Bjermeland har likevel kunna dra på sine eigne erfaringar og kjensler ho sjølv har kjent, i viktige augeblinkar i romanen:

– Eg hugsar sjokket. Grunnen vert dregen litt under deg i ein periode. Heilt til ein får landa att, snakka saman og byrjar forstå kven ein er på nytt. Eg har prøvd å formidle korleis ein så stor nyheit kan opplevast.

 «– Pappa er ikkje far din.

Orda dett ut av munnen til mamma som om dei er

heilt vanlege ord, heilt vanleg språk, liksom. Ho kunne

like gjerne sagt: Kan du sende meg kvitosten?»

• Les også intervjuet med Leah (19) som forfattardebuterer med faren Levi Henriksen (54): – Eg har jo ofte vore irritert på han i prosessen

Tenåringskjenslene

– Var det vanskeleg å finne tenåringen igjen, og gje eit truverdig innblikk i kjenslene hennar?

– Både ja og nei. Eg hadde god kontakt med sårheita, men å finne vesenet brukte eg god tid på, fortel Bjermeland.

Ho understrekar at forlaget har vore til god hjelp i prosessen, og at musikk også fungerte som ein nyttig tidsportal tilbake til det å vere 15 år.

Sjølv om Gabriella har vorte vaksen og fått sitt eige barn i boka, set framleis sår frå tenåringstida sitt preg på karakteren.

– Det er noko igjen av trassen og anerkjenningsbehovet som ho dreg med seg, og er med på å drive ho, seier forfattaren.

Samstundes trur Bjermeland det er noko allment med Gabriella sin søkjen etter kven ho er, kva gruppe ho høyrer til og kvar ho høyrer heime. Anten ein kjenner opphavet sitt eller ikkje, og anten ein er sokalla heilnorsk eller ei.

– I tenåringsfasen er kjenslene ekstremt store eller små – det svingar så opp og ned – og det kjennest ut som om meir står på spel, seier forfattaren, og legg til:

– Vi lurer på kven vi er. Det gjer vi nok heile livet, men i tenåra kjennest det kan hende meir prekært å finne eit klart svar.

• Les også intervjuet med Instagrampoet Trygve Skaug: – Ungdom i dag er mykje flinkare til å snakka om følelsar og våga å ha følelsar

Den vesle bygda

I 2014 reiste Monica Bjermeland til Tyrkia for å få sine eigne svar, mykje som hovudkarakteren i romanen.

Ferda gjekk sørover til Tokacli, ei bygd der grantre er bytte ut med oliventre og ein heller plukkar granatepler enn epler. Der vaks den biologiske far hennar opp, og framleis bur mange av slektningane hennar der fleire månadar kvart år.

– Eg vart veldig godt teken vare på av onklar, tanter, tremenningar og presten, seier Bjermeland.

Tokacli var ei verd heilt anna enn det Oslo ho traskar i til vanleg, eller Vestnes der ho vaks opp, men ho fann likevel noko kjent.

Monica Bjermeland byrja å granske si eiga slekt for å ha ei historie å gje til dottera si når ho vart eldre. No kan ho gje ho ein heil roman.

Monica Bjermeland langs ein grusveg i olivenmarkane utanfor bygda Tokacli/Cneydo. Foto: Privat

• Lurer du på korleis Jon Fosse var som 20-åring? Same dagen som han vart far spurde han om arbeid som journalist