«Er funksjonshemma dømde til å vere supermenneske eller tragiske skjebnar?»
«Vi som er funksjonshemma føler ofte vi må fortelje suksesshistoriene for å snu fordommane mot funksjonshemma. Men det er òg greitt å ikkje meistre livet,» skriv Ida Hauge Dignes.
Dette er eit meiningsinnlegg og gjev uttrykk for skribenten sine eigne meiningar.
Dei siste vekene har det versert ein heftig debatt mellom profilerte funksjonshemma på sosiale medium. Debatten har handla om kor vidt det er greitt å seie at det er betre å vere død enn lam, eller om det bidrar til fordommar og mystifisering av funksjonsnedsette.
Her vil eg freiste gi eit nyansert bidrag til debatten.
Eg trur mange rullestolbrukarar har ein våt draum om å kunne gå sjølvstendig, for ikkje å seie springe sjølvstendig. Mest av alt, fordi tanken om å gå og springe er forbunde med fridom.
Desse tankane er eit resultat av samfunnsstrukturelle barrierar og fordommar. Den medisinske tankegangen fortærer oss – vi må bli som dei, dei normfungerande, for å bli fylt av lykke. Vi må kurerast, for å få tilgang på heile samfunnet.
Eg trur det er viktig at vi tillèt kvarandre å sørge over tap av funksjonar
Akkurat slik følast det, når vi ikkje får innfridd menneskerettar. Akkurat slik følast det når vi gong på gong blir utestengt. Er det verkeleg slik at vi må lære oss å gå, for å få tilgang til alle samfunnets godar?
Nokre gongar drøymer eg om å ikkje vere avhengig av assistanse. Eg dagdrøymer. Drøymer at eg går på tur åleine i skogen med telt i tursekken. Eg tillèt meg sjølv å sørge over funksjonstap, samstundes som eg også føler eg har det fint som funksjonshemma. Men for meg har det tatt lang tid å elske meg sjølv igjen. Det trur eg òg kan vere tilfelle for fleire andre med funksjonstap. Eg trur det er viktig at vi alle tillèt kvarandre å sørge over tap av funksjonar, og at alle uavhengig av funksjonsnivå har rett til å føle at livet er kjipt.
Ofte tar eg meg sjølv i å tenke over paradoks. Eg synest det er underleg at kommunebyråkratar ofte tildeler eit anna vedtak med assistanse, enn det personen med assistansebehov meiner er forsvarleg. Det er litt som om byråkraten tenker assistanse er luksus, ikkje eit verktøy for dekke grunnleggjande behov og likestilling. Eg ville aldri søkt om assistanse viss eg ikkje hadde eit reelt behov for det. For kven vil tilsette eit framand menneske som er rundt deg heile livet og tar frå deg privatlivet, viss ikkje du må?
Den medisinske tankegangen fortærer oss – vi må bli som dei, dei normfungerande, for å bli fylt av lykke.
Vi som er funksjonshemma føler ofte vi må fortelje suksesshistoriene for å snu om fordommane om funksjonshemma. Fordommane fortel oss at vi lever passive og kjedelege liv, at vi er tragiske skjebnar, at vi i alle fall ikkje er kjærastmateriale og umogleg kan vere både funksjonshemma og skeive. Vi lever i eit slags dilemma. I ein konstant søken etter å stå fram som supermenneske og suksessfulle, for å avlive fordommar om funksjonshemma, er vi også med på å gjere liva som funksjonshemma uoppnåelege å leve. Eg tek sjølvkritikk. Eg er sjølv opptatt av å vise alle rundt at eg meistrar livet. Sjølv som funksjonshemma. Men det er òg greitt å ikkje meistre livet – både med og utan funksjonsnedsetting.
