Nesten vaksen: Korleis kjøpa bustad – frå A til Å

Ok, du vil kjøpa bustad. Men kva må du gjera?

Her får du steg for steg vegen frå finansieringsbevis, til bustadsøking, til visning og prospektlesing, til bodrunde og kva du gjer etter du har vunne ein bodrunde.

Du vil nok oppdaga at bustadkjøp er ein prosess der ting går veldig raskt. Du kan gå på di første visning (og forelska deg i ei leilegheit), og plutseleg stå i bodrunde allereie neste dag. Då er det ein del ting som er greitt å ha på plass.

I denne saka:

• Finn ut kor mykje du kan låna
• BSU
• Eigenkapital
• Kausjonist og medlåntakar
• Finansieringsbevis
• Forkjøpsrett
• Kva du må tenkjer på når du skal leite etter bustad
• Prospekt/tilstandsrapport/eigenerklæring
• Visning
• Bodrunde
• Etter bodrunde

Finn ut om lag kor mykje pengar du har og kan låna

Aller først må du finne ut kva du har tilgjengeleg av kapital og kor mykje du kan få i lån.

Kor mykje har du på BSU eller andre kontoar som kan brukast som eigenkapital? Kor mykje inntekt har du? Gjeld? Har du foreldre eller andre som kan hjelpe med å vera kausjonist eller medlåntakar?

Før du kan snakka med banken bør du ha eit visst oversyn over desse tinga, og då særleg dersom ein eller fleire skal vera med å hjelpe deg. Du kan også sjekka ut ein bustadlånskalkulator (dei fleste bankane har ein slik), for å få eit visst oversyn.

Men ikkje gi opp dersom kalkulatoren viser at du nesten ikkje kan kjøpa noko som helst. Ta ein prat med banken om kva moglegheiter du har.

Kva er BSU?

Dette er ein type konto som er låst til bustadkjøp eller oppussing. Ein kan maks sette inn 27 500 kroner i året, og maks 300 000 på kontoen totalt. Dersom ein set inn makssummen kvart år, får ein igjen 5500 kroner på skatten året etter. Dette gjeld berre dersom du ikkje allereie har kjøpt bustad.

Ved nyttår kvart år vert pengane som er sette inn så langt det året «låst» på kontoen, fram til eit eventuelt bustadkjøp.

Kor mykje kan ein få lån på?

Bankane i Noreg må følgje Utlånsforskriften når dei skal bestemma kor mykje lån du kan få. Hovudregelen for å rekna ut kor mykje du kan få låne, går på betalingsevne: Kva er årsinntekta di? Er det ein jobb med trygg og fast inntekt? Kor mykje har du i faste utgifter? Og kor mykje har du i samla gjeld?

Maksgrensa for kva du kan låna totalt er inntekt gonger fem.

Det vil seia at du ikkje kan ha gjeld/lån på meir enn fem gonger inntekta di. Denne summen inkluderer all di gjeld, som studielån, forbrukslån, kredittkort, billån osb. Tener du 500 000 kroner i året før skatt, kan du maks låna 2,5 millionar kroner. Har du då 100 000 kroner i studiegjeld, er makssummen du kan låna 2,4 millionar kroner.

I tillegg kan bankane gje deg nei om dei ser at du ikkje har vore flink til å betala rekningar og har aktive betalingsanmerkningar, sjølv om du til dømes har høg inntekt. Dei ser også på om du med di inntekt og dine utgifter kan tola ein renteauke på fem prosentpoeng? Utifrå dagens rentenivå, vil det seie at du må tole ei rente på ca. 8 prosent. Du må òg ha minimum 15 prosent av kjøpesummen i eigenkapital.

Kva er eigenkapital?

For å kunne få bustadlån må ein ha 15 prosent i eigenkapital. Det vil seia at 15 prosent av kjøpesummen må du ha på bok – utan å måtte låna det frå banken. Du kan altså maks låne 85 prosent av det bustaden er verd (belåningsgrad).

Nokre har hatt høve til å spara i BSU eller på andre måtar, medan andre løyser eigenkapital-kravet med å få hjelp frå foreldre eller andre. Desse kan då stå som kausjonist. Det er også mogleg for nokre bankar å gjere unntak frå Utlånsforskriften og eigenkapital-kravet, ved å vurdere med skjønn. Dei har høve til dette på 10% av låna i året (I Oslo er det åtte prosent).

Unntak: Bankane har høve til å gjere unntak frå nokre av reglane i maksimalt 10 prosent av utlåna dei gjer. For utlån i Oslo er det maks åtte prosent. Det betyr at banken kan gje lån over 5 gonger inntektsgrensa, eller gje lån til deg som ikkje har heile 15 prosent i eigenkapital. Dette er ofte enklare enn å få unntak for over 5-gongeren.

Kva er kausjonist?

Om ein har nok inntekt til å betene eit lån, men ikkje har oppsparte pengar til å innfri kravet om eigenkapital, kan familie eller andre hjelpe til med å stille som kausjonist. Det vil seia at ein får tryggleik på lånet frå andre kantar, til dømes huset til foreldre. Kausjonist gjer dimed at du slepp å ha spart opp eigenkapital. Du får likevel ikkje meir i lån enn grensa di på 5 gonger inntekt minus gjeld.

Det vanlegaste er at foreldre eller andre stiller som realkausjonist med tryggleik i sin bustad. Då tek banken pant i bustaden deira på den summen som du manglar til eigenkapital. Summen som blir teken som kausjon må som regel vere noko høgare enn summen du måtte hatt i eigenkapital om du hadde oppsparte pengar.

Døme: Du treng eigenkapital på 350.000 kroner, kausjonisten må sikre lånet ditt med 500.000 kroner gjennom pant i eigen bustad.

Om du greier å betala alle faste utgifter, merkar ikkje kausjonisten særleg til dette, anna enn at deira totale sum for kva dei no kan ta lån på går ned. Dersom det skulle bli nødvendig å betala ned kausjonssummen, skal dei ha råd til å ta opp dette i lån igjen i sin bank.

Kausjonisten kan måtte betala den delen av lånet dei er kausjonist på dersom du ikkje greier å betala på lånet. Det er difor viktig at du er trygg på at du kan betala dei månadlege kostnadane på lånet, og at den som stiller som kausjonist er klar over kva det inneber.

Dei som stiller som kausjonist har truleg noko lån frå før av (studielån, billån, bustadlån) og for å kunne stille som kausjonist kan ikkje gjelda deira pluss det dei stiller som kausjonist for, overstige «fem gonger inntekt minus gjeld»-regelen.

Om kausjonisten er gift, må også ektemaken godkjenna at ein stiller som kausjonist. Du kan ha fleire personar som kausjonist, og då gjeld dei same krava for kvar av dei (men banken vi helst ha færrast mogleg).

Ein kan ikkje låne meir enn 85 prosent av verdien på bustaden, men om verdien stig blir gjeldsgrada di lågare. I enkelte byar stig bustadverdien jamnt og trutt, og dette kan gjere at du kan få kausjonisten ut av lånet ditt fortare. Etter eit halvt år/eit år kan du be ein/fleire eigedomsmeklar om å kome og gje deg ei verdivurdering (e-takst).

Om dei meiner bustaden har stige i verdi minst like mykje som kausjonisten har kausjonert for, kan kausjonist fristillast frå alt ansvar i bustaden din og du tek over heile lånet åleine. Dette er fordi verdien på bustaden no er høgare og dimed er prosentdelen du har i lån samanlikna med verdien, blitt låg nok til at du ikkje overstiger 85 prosent i lån.

Kva er medlånstakar?

Om ein har nok i eigenkapital, men ikkje høg nok inntekt til å betene eit lån på bustaden ein vil kjøpa, kan ein få hjelp frå ein medlånstakar.

Det vil seia at ein annan person seier ja til å stå saman med deg som lånetakar på lånet, og dimed er like ansvarleg som deg for å betala på lånet. Om du ikkje kan betala, er det dimed denne personen som må betala.

Det er viktig å opplysa om dette til banken, for dei vil likevel sjå på om du har reelt høve til å betene dei månadlege utgiftene på lånet sjølv. Den som stiller som medlånstakar må ikkje overstige inntekt*5-regelen når dette lånet også vert teke med for å kunne stille.

Om medlånstakaren er gift, må også ektemaken godkjenna at ein stiller som medlånstakar. Du kan ha fleire medlånstakarar, då gjeld dei same krava for kvar av dei (men banken vi helst ha færrast mogleg).

---

Snakk med bankar

Når du no har fått oversikt over kva du har høve til, må du kontakta bankar for å få eit finansieringsbevis.

Kva er finansieringsbevis?

Eit finansieringsbevis er eit dokument som viser kva banken er villig til å gje deg i lån, basert på inntekt, gjeld, eigendel og meir.

Det er lurt å ha finansieringsbeviset på plass før du går på visning, for ofte er det bodrunde allereie dagen etter visninga. Mange bankar er behjelpelege med å få beviset på plass fort om du ringer, men om du til dømes skal ha kausjonist eller medlånstakar, kan det bli intenst å få alt ordna før bodfristen.

I tillegg treng eigedomsmeklar finansieringsbevis for å sjekka med banken din om du faktisk kan betala det du har lagt inn bod på og akseptera bodet.

Du MÅ ikkje ha finansieringsbevis for å bli med i ein bodrunde, men det er absolutt best å ha det på plass så du slepp å vera avhengig av å få kontakt med dei rette folka på bodrundedagen, for då går ting fort!

Det er gratis å få finansieringsbevis i banken du er medlem i. Dersom du vil bli medlem i ein ny bank for å kunne søke finansieringsbevis, kan det kome ekstra oppstartskostnadar i samband med nytt medlemsskap, men sjølve finansieringsbeviset er gratis.

Finansieringsbeviset varar i tre–seks månadar. Om det har gått lenger tid, men tala og økonomien framleis er lik, skal det vera enkelt å få fornya det.

Finansieringsbevis er heller ikkje bindande. Det vil seia at du ikkje er pliktig til å kjøpa bustad eller til å bruka den banken sjølv om du har fått finansieringsbevis. Du kan òg skaffa finansieringsbevis frå fleire bankar.

Finansieringsbeviset fortel totalsummen du kan kjøpa for, så det må dekke alt av utgifter i samband med kjøpet som kostnadar, dokumentavgift og eigarskiftegebyr (på nokre bustadar) og fellesgjelda på bustaden du vil kjøpa. Du må altså ha dekning for å betala alt, sjølv om du ikkje skal gjera det i praksis (som til dømes fellesgjeld).

Du får som regel finansieringsbeviset på e-post eller i nettbanken, og det er ikkje noko du må ha med deg på visning fysisk. Du bør uansett ikkje vise eller fortelja totalsummen til meklar! Hen treng ikkje vita kva maksgrensa di er.

Meklar må likevel ha informasjon om bank, rådgjevar og kontaktinfo til rådgjevar dersom du er i bodrunde, for å stadfeste at du kan betala det du byr.

Dokument og tal du kan trenga for å søke finansieringsbevis:

• Siste lønsslipp
• Årsinntekt
• Oversikt over all gjeld (inkl. billån, studielån og kredittkort)
• Gje dei tilgang til skatteoppgjeret ditt
• Kven du bur med
• Utdanning
• Statsborgarskap
• Personnummer og kontaktinfo på deg og eventuelt medlåntakar

Korleis søker du om finansieringsbevis?

• Sjekk med fagforeininga di. Dei kan ha forhandla fram gode renteavtalar med bankar, så kanskje du vil sjekka desse bankane først.

• Søke i nettbanken
  • I nettbanken er det ofte eit skjema du kan fylla ut for å søke om finansieringsbevis. Fyll ut alt av informasjon og så skal banken kontakta deg anten på e-post eller telefon. Dersom du får avslag kan du prøve å få kontakt med eit menneske i banken eller søke i andre bankar.
• Ring/chat/møt kunderådgjevar
  • Du kan også bruka kundeservicen til banken. Som regel vil dei at du skal fylla ut søknadsskjemaet (sjå ovanfor) først. Du kan også avtale eit fysisk møte i banken, eller be om å få snakka med nokon. Dette er kanskje særleg dersom du har fått avslag på søknadsskjemaet i banken, eller det er andre særlege forhold som må bli medrekna som ikkje kjem fram i skjemaet. (Forskot på arv, kausjonist, medlåntakar, eller kort tid til bodrunde). Ring kundeservice for å kome forbi vanleg saksgang om det hastar.
• Sjekk i andre bankar
  • Om du får avslag på nettskjemaet: ta kontakt med kunderådgjevar i banken.
  • Om du likevel får nei: prøv i andre bankar. Ikkje gje opp før du får snakka med eit menneske som eventuelt kan forklara deg ordentleg kvifor du ikkje får innvilga lånesøknad og finansieringsbevis, og kva som må til for å få det.
  • Lokalbankar har av og til meir rom til å vurdera etter skjønn.

Må eg ta lån i same bank som eg har fått finansieringsbevis?

Nei. Finansieringsbeviset viser at det er ein bank som har sagt at dei vil gje deg lån på den og den summen. Men du kan likevel kontakta andre bankar etterpå og til og med etter du har vunne bodrunden, for å sjå om du kan få betre lånetilbod der. Eit lånetilbod fortel om du får lån, kor mykje du kan få lån på i den banken og ikkje minst kva rente du får på lånet.

Du kan dimed bruka eit finansieringsbevis frå til dømes Nordea i bodrunden, men etter kjøpet kan du ta opp lån i til dømes DNB, dersom dei vil gje deg lånet du treng.

Forkjøpsrett

Ein annan ting du kan sjekka, er om du burde bli medlem i eit bustadbyggjelag. OBOS, BBL, Sørlandet Boligbyggelag, Nobl og fleire er ulike bustadbyggjelag med ulik geografisk tilhøyrsle. Om du bur i ein by er det ofte mange av leilegheitene som er selde gjennom eit bustadbyggjelag.

Der må ein vera medlem for å kunne bu og kjøpa. Det er som regel rundt 200 kroner i årsavgift og du kan melde deg inn ved overtaking, så det er ikkje noko du MÅ melde deg inn i med ein gong – men på grunn av forkjøpsretten kan det vera lurt å sjekka om du har ein medlemskap eller om du kan overta medlemskapen til ein forelder.

I ein bodrunde på desse bustadane er det som regel høve til å melde inn forkjøpsrett, og dei med lengst ansiennitet (medlemskapsår) får tilbodet først. Det vil seia at sjølv om du vinn bodrunden, må du vente til desse har sett gjennom avtala du gjorde og enten ta over ho og kjøpa leilegheita sjølv, eller takke nei. Om alle med forkjøpsrett har sagt nei, er leilegheita di. Om du sjølv er medlem og har lang ansiennitet, er det færre som kan «kuppa» kjøpet på denne måten.

På same måte kan du kuppa leilegheiter frå andre på denne måten, særleg dersom du har lang ansiennitet. Slik kan du sitja roleg i båten under bodrunden i staden for å bidra til å presse prisen opp og vurdera avtala etterpå.

Medlemskap kan byttast eller takast over oppover og nedover i generasjon, altså frå foreldre og barn. Dersom du har ein forelder som har vore medlem, kan det dimed vera lurt å spørja om du kan få overta deira medlemskap og ansiennitet. Den startar då tidlegast frå du var fødd, så du kan ikkje vera 25 år og overta 50 år ansiennitet. Om du kjøper leilegheit med denne medlemskapen, må du behalde medlemskapen til du sel igjen før du kan overføra det tilbake, om det er noko du vil. Om du overfører tilbake så er det berre din ansiennitet att.

---

Når du startar å leita etter bustad:

Ser du etter leiligheit kan det vere greit å vite at det finst fleire ulike eigartypar: aksjeleiligheit, andelsleiligheit og sjølveigarleiligheit, som også påvirkar kva utgifter det er ved kjøpet (dokumentavgift/eigarskiftegebyr m.m.).

Det kan også vera lurt å prioritera kva som er dei tre viktigaste tinga for deg, som til dømes: område, tal på soverom og standard. Du får truleg ikkje alt du drøymer om på første bustadkjøp, så ein må vera realistisk.

Gå inn på Finn.no og plott inn dine krav for å setja på Finn-varsel og for å få opp dei aktuelle bustadane for deg.

Her kan du også fylla inn finansieringsbevis-summen din på «totalsum»-feltet. Her tek ein med dokumentavgift om det er aktuelt og andre utgifter ein må betale i tillegg til sjølve bodet, når ein kjøper.

Ein kan også sette opp maks på fellesutgifter, tal på soverom, kvadratmeter, balkong eller ikkje og meir.

Om det dukkar opp bustadar før du er heilt klar, kan du sende e-post/sms til meklar og be om å få følgje bodrunden. Nokre gonger kan ein også huka av for dette når ein lastar ned salsoppgåva.

Det kan vera lurt å følgje nokre bodrundar før det er draumeleilegheita det er snakk om, for å få eit innblikk i kva ein må forvente at bustadane faktisk går for og korleis ein bodrunde pleier å sjå ut.

---

Visning

Som regel er går det kjapt unna, særleg i byane og dei pressa områda. Stort sett er det om lag sånn det går: visning sundag + måndag, bodrunde på tysdag. Då gjeld det å skaffa seg mest mogleg informasjon, tidlegast mogleg.

Før visning:

Du har sett ein aktuell bustad, men kva no?

Du ser sjølvsagt gjennom bileta, planløysinga, kvadratmeter og soverom. Om det er eit burettslag sjekkar du felleskostnadar i månaden og kva som er inkludert i desse.

Det viktigaste dokumentet er prospektet. Ofte finn du ein knapp der det står: «Sjå komplett salsoppgåve». Men om det ikkje er ei pdf-fil må du kanskje leita litt til. Kanskje er det ein ny knapp eller overskrift med «dokument», der du finn heile prospektet. Andre gonger fyller du inn kontaktinformasjonen din og får pdf-fila på e-post. Om du føler deg heilt lost så send ein sms/e-post til meklar og be om å få heile prospektet på e-post.

I prospektet er det som regel ein introduksjon på bustaden. Han er lur å lese, for her får du kortfatta informasjon om både det gode og det negative med bustaden og ein tek for seg dei viktigaste punkta frå tilstandsrapporten du må vita om. Her pleier det også stå ting om bod, parkering og anna.

Så bør du sjekka tilstandsrapporten. Her er det tre hovudkategoriseringar på avvik på bustaden: TG1, TG2 og TG3. Desse seier noko om tilstand på ting som bad, elanlegg, kjøkken, fukt, vindauge, dører og meir.

TG1 er det beste, og betyr som regel vanleg bruksslitasje. TG2 kan vera både mindre og større avvik, og er ting som er greitt å vita om. Det er kanskje noko som må fiksast relativt kjapt eller innan 5–10 år, og er ganske vanleg at det er ein del av på bustadar som ikkje er heilt nye. TG3 kan vera alvorlege avvik, og er ting som må fiksast snarast mogleg. Det bør helst ikkje vera særleg mange av desse og du bør lese nøye gjennom detaljane.

I rapporten skal det stå kva det gjeld, om lag kva det vil koste å fikse det, og om lag når ein må fikse det. Om det er noko du lurer på kan du ta kontakt med takstmann og spørja. Kontaktinformasjonen skal stå i takstrapporten.

I tillegg skal det vera med eit eigenerklæringsskjema, som seljar har fylt ut. Her skal det stå om det har blitt pussa opp, når og av kven, om det er observert skadedyr, kor lenge hen har budd der, om dei kjenner til våtromsskadar, om radonmåling, om burettslaget har planar som å byte ut vindauge/dører i nær framtid og meir. Dette kan til dømes påverka fellesutgiftene.

På visning:

Korleis følast området og romma? Hugs at du kan male og endra ein god del, så det viktigaste er tinga ein ikkje får gjort noko med. Ofte er det sett opp minst to visningar, og det går an å gå på begge om du ynskjer det.

• Er det noko frå prospektet du lurer på, eller vil sjekka ut er dette tida!
• Spør eigedomsmeklar om det er spesielle ting ein må vita om med tanke på tilstandsrapporten, eller kvifor ting har fått TG2/TG3 til dømes.
• Spør om å få sjå lagringsbod, parkeringsplass og andre ting det ikkje er bilete av i annonsen.
• Spør om det er planlagt ting i burettslaget som vil påverka fellesutgiftene.
• Spør gjerne meklar om overtaking og om dei som sel ønskjer å få seld kjappast mogleg. Dette kan vera greitt å vita til ein bodrunde.
• Straum: Spør kor mykje førre eigar har pleidd å bruka på straum i månaden.
• Internett: Er det fiber innlagt?
• Ikkje sei til meklar kva du har finansieringsbevis på eller kva du tenker du kan gå opp til. Hugs: meklar er ikkje din ven, sjølv om det kan følast sånn ut. Dei er på jobb og skal få mest mogleg pengar for bustaden.
• Sett deg opp på liste for å følgje bodrunden: dette er ikkje forpliktande, men då ringer meklar deg kanskje på boddagen og held deg oppdatert og spør om du vil by – eventuelt får du sms kvar gong nokon byr. Dette kan du også spørja meklar om på førehand når du ser annonsen, anten ved å huka av når du lastar ned salsoppgåva eller ved å sende meklar sms/e-post.

Bodrunde

Før bodrunden:

Først av alt: Du må ikkje by på fleire bustadar samstundes! Eit bod er bindande, og om du brått har vunne to bodrundar får du problem.

Om du veit du er interessert i ein bustad før visning og bodrunde, er det lurt å ta kontakt med banken med ein gong for å høyra kva taket ditt er på den spesifikke bustaden. Område, fellesgjeld og ikkje minst utleigedel er til dømes ting som kan gjera at det er rom for å kunne få bitte litt høgare finansieringsbevis. Du kan òg spørja om du har noko å gå på dersom det nærmar seg grensa di i bodrunden.

Om du har spørsmål til meklar, ring og spør no!

Bodrunde-dag!

Ein kan ikkje gje bod med frist før kl. 12 dagen etter siste visning. I dei mest pressa områda betyr det som regel at det er bodrundedag denne dagen.

Meklar ringer normalt til alle som har sett seg på liste i god tid før bodfristen og spør om du er interessert i å leggja inn bod. Du kan kaste deg inn i bodrunden på eit seinare tidspunkt òg. Du treng ikkje gi bod over telefonen, men kan seie at du vil tenka på det og legger det inn sjølv om det er aktuelt. Du kan også spørja kor mange andre som er interesserte og aktivt med i bodrunden.

For å leggja inn bod får du som regel ei lenkje du må gå inn på frå meklaren eller det ligg lenkje i annonsen. Første bod må gjerne leggjast inn manuelt på nett, og du må oppgi informasjonen din, bank/kontaktperson i banken og så legg du inn beløpet du vil by. Etter du har blitt med i bodrunden og lagt inn det første bodet, er det mange meklarar som held fram bodrunden på sms, og du slepp å leggja inn all informasjonen på nytt. Boda som kjem etter klokka 12 må framleis ha ein frist på minimum 30 minutt slik at meklar rekker å sjekka at du har dekning for bodet og høyra om seljar aksepterer det.

Set deg ei grense for deg sjølv. Kva er maksprisen du er villig til å gje for denne bustaden? Bod kan kome på alt ifrå 100.000 kroner til 5000 kroner eller 20.000 kroner, og det kan vera fort gjort å bli dratt med når ein først har begynt å gi bod.

Du må ikkje by over deg sjølv – sjølv om meklar seier det er lurt for å skremma bort andre. Vent heller å sjå om andre byr og ta avgjersla då, om du vil det.

Du kan krevja ting inkludert i bodet (f.eks. at du vil ha med sofaen) eller ha atterhald (til dømes om finansiering, dersom du ikkje hadde finansieringsbevis på plass). Dette gjer du når du legg inn bod.

Det er vanleg med om lag tre månadars overtaking, men du kan setja kva du vil. Det er også rom for å bli einig med seljar om ein annan dato etter at kjøpskontrakten er signert, så lenge begge er einige.

Etter du har vunne bodrunde:

Gratulerer! Du har kjøpt deg bustad!

Om det er meld forkjøpsrett må du først vente på denne. Nokre gonger tek det eit par timar, i verste fall kan det ta ei veke eller to. Eigedomsmeklaren fortel deg kva som er stoda i ditt tilfelle.

Om du får bustaden er det no litt papirarbeid som står att.

Meklar sender deg dokument på e-post:

• Akseptbrev
  • Du og seljar gjer ei bindande avtale på kjøpet
  • Nokre gonger får du spørsmål om du vil ha bustadkjøparforsikring eller ikkje, og svarer også på det her.

• Forslag til kjøpskontrakt
  • Denne skal innehalde: partane, kjøpesum, kostnadar, oppgjer, overtaking, anna.
  • Sjå gjennom om det er noko du stussar på, noko du føler burde vore med og liknande. Spør meklar om dette. Her er det også opp til deg om du vil ha med bustadkjøparforsikring. Når du har sagt frå om det og eventuelt andre ting sender du det til meklar.
    • Så får du eit nytt utkast som du skal godkjenna og signera, som regel elektronisk.

• Bod-oversikt
  • Du får også oversikta over alle boda som var med i bodrunden.

Kontakt banken du fekk finansieringsbevis hos, eller ein annan bank du vil ha lånet hos:

Dei vil at du skal sende den signerte kjøpskontrakten som du fekk av meklar.

Her kan du også forhandla kva rente du skal betala dersom du tek lånet hos dei. Du kan også kontakta fleire bankar om du ikkje rekte å få finansieringsbevis hos den banken du ville ha lånet i før kjøpet. Du kan også sjølv setja datoen du vil at lånet skal bli trekt kvar månad, og frå kva konto.

• Så får du lånedokument å signera.
  • Desse må signerast i god tid før overtaking, slik at meklar skal få pengane (på kontoen til seljar) i tide til overtaking.
  • Desse må signerast fysisk (du må printa ut og ha vitne), i banken eller digitalt.

Dette skal signerast av lånedokument:

• Du som har kjøpt: Tilsegnsbrev, gjeldsbrev, utbetalingsfullmakt, pantedokument, pantsettelseserklæring, forsikringserklæring
• Eventuelle kausjonistar: Pantedokument, pantsettelseserklæring, forsikringserklæring

• Oppgjersskjema frå meklar
  • Her skal du svare på ei rekke spørsmål om kven du er, lånet ditt og kor pengane kjem frå. Dette er mellom anna på grunn av kvitvaskingslova. Du må ha klart kor stort lånet ditt blir i banken, kva bank, kven kontaktpersonen din er, kva kontonummer innbetalingane skal skje frå (dette kan du endra etter kvart).

Overtaking?

Når datoen du og seljar har blitt samde om er komen, er det tid for overtaking. Då møter du seljar og eigedomsmeklar i bustaden.

Sjekk at utvaksen er god nok, at alt som er avtalt følgjer med bustaden, få alle nøklar til leilegheita og eventuelle buer, garasje og postkasse. Sjekk om det er skadar som er komne etter visning.

De/eigedomsmeklar må òg lese av straumen og eventuelt vassmålar. Seljar avsluttar sin straumavtale og du må opprette straumavtale. Ofte gjer meklar dette for deg på staden.

Du kan nytte høvet til å spørja seljar om andre ting du lurar på.

Til slutt fyller både seljar og kjøper overtakingsprotokollen.

Seljar forlèt bustaden, og du har offisielt tatt over. Gratulerer!

OBS: Om det dukkar opp skadar eller noko anna som er feil med bustaden etter du har teke over, ta kontakt med meklar og eventuelt forsikringsselskap på bustadkjøparforsikringa så snart som råd. Dokument gjerne skadane med å ta bilete og sende på e-post til deg sjølv, så du får med datoen.

Du bør også fikse deg innbuforsikring, og igjen kan det vere lurt å sjekke med fagforeininga di.

Treng du meir tips?

Sjekk ut:

• Forbrukerrådett: ein ressurs både for huseigarar og husleigarar.
• Huseiernes landsforbund: ein interesseorganisasjon for huseigarar i Noreg. Som medlem kan du få juridisk og økonomisk rettleiing.
• Kva ansvar du har for vedlikehald i eit sameige/burettslag: på Forrbrukarrådet sine sider.