I klårtekst: Kva er ramadan? Kan ein drikke vatn, eller ha sex?

Ramadan er godt i gang, og snart ventar id-feiringa. Men framleis er det mange som ikkje veit heilt kva markeringa og feiringa går ut på, og nokre feiloppfatningar går igjen, som:

– At ein ikkje et eller drikk noko i det heile teke i 30 dagar. Då hadde ein jo vert daud.

Det fortel Arslan F. Mohammed frå Islamic Cultural Centre Norway på e-post til Framtida.no.

Her får du difor svar på dei fleste spørsmål du kan ha om ramadan og id: 

Kva er ramadan?

Fastemånaden. Denne månaden har fokus på bønn, refleksjon og samhald. Å overhalde ramadan vert rekna som ein av islams fem søyler, og er dimed ei religiøs plikt for muslimar.

Muslimar trur at Koranen vart gjort kjent under ramadan, og at det difor er ein heilag månad.

Når er ramadan?

Den niande månaden i den islamske kalenderen (basert på fullmånar/måneår). Sidan månekalenderen følgjer fullmånane, flyttar datoen seg i den vestlege kalenderen litt for kvart år. Ramadan varar i 29–30 dagar, frå ein fullmåne til den neste (men maks 30 dagar).

Kvifor markerer ein ramadan?

I Koranen står det at muslimar skal faste. Hovudmålet med er å oppnå ein tilstand kalla taqwa. Det betyr gudsmedvitenheit.

Litt som at ein i buddhismen ynskjer ein å oppnå ein tilstand av nirvana, ynskjer muslimar å oppnå ein tilstand av taqwa. Dette er ein tilstand der ein er gudsmedviten og som eit resultat av det er den beste versjonen av seg sjølv. Mange brukar bønn som eit hjelpemiddel til å fokusere på indre utvikling, og det er oppmoda til å be meir under ramadan. I tillegg skal fasta gjere at ein lettare kan forstå korleis det er å vere fattig.

Det er også fokus på å gi til velgjerd og bry seg om andre, å be og få meir kontakt med si andelege side, og å reflektere rundt sin eigen person og eigne handlingar, tolmod og sjølvkontroll. Fasta er også ein del av dei fem søylene som er grunnlaget i islam.

• Les også: Ei veke i ramadan: – Det kan fort verte litt einsamt

Kven markerer ramadan?

Ifølge Koranen er vaksne og friske muslimar pålagt å faste og markere ramadan.

Det er likevel nokre unntak som til dømes om ein er barn under pubertetsalder (om lag under 15 år).

Nokre barn likar likevel å seie at dei er med på fasta med å seie at dei fastar. Då et dei når det er svoltne og «fastar» når dei ikkje er svoltne eller tørste.

I tillegg kan sjukdom og andre tilstandar som gjer at fasta kan verte forverra eller forlenge sjukdom gjere at ein ikkje er pliktig til å faste.

Om ein har mensen, er gravid, ammar, nettopp har fødd eller gjer tungt fysisk arbeid, skal på lange reiser, er i aktiv militærteneste eller driv krisehandtering, kan ein også få fritak eller utsetjing av fasta. Om ein ikkje kan utsetje det, må ein betale kaffarah, ei godtgjersle i form av mat eller pengar til nokon som treng det.

Les meir om helsetilstand og faste på helsenorge.no og ammehjelpen.no.

Korleis markerer ein ramadan?

Ofte samlast familie og vener på morgonen for å ete eit godt måltid før daggry (sahour/suhur). Fasta varar nemleg frå daggry til solnedgang, og då skal ein avstå frå både mat og drikke. I same tidsrom skal ein også avstå frå fysisk kontakt utanfor familien, og å ha sex eller onanere. Mange unngår også tobakk og det er ekstra viktig å ikkje gjere ting som er haram.

På dagtid gjer ein det ein skal, som å gå på skule eller jobb, ofte er ein med familien, lagar klar mat til kvelden og brukar tid i moskeen, studerer koranen og ber. Det er mellom anna oppmoda til å lese heile Koranen i løpet av månaden.

Etter solnedgang kan ein ete og det er vanleg å bryte fasta med dadlar og vatn eller mjølk for å førebu magen på mat. Det vert også sagt at det var slik Muhammed sjølv gjorde.

Deretter ber ein, gjerne i moskeen, før ein går heim og et eit godt måltid (iftar), med familie og vener.

Les meir om kva du bør tenke på når det kjem til matvarer under ramadan.

Kor lenge fastar ein kvar dag?

Ifølgje Koranen skal ein faste frå daggry til solnedgang.

Det vil seie at ein i Noreg kan ende opp med å faste i over 20 timar på sommaren, medan ein i Australia er nede i 11 timar.

Mange vel difor å følgje faste-tidspunkta til næraste by med tydeleg daggry og solnedgang, medan andre følgjer Mekka-tid (Saudi-Arabia).

Korleis sluttar ramadan?

På siste dagen av fasta samlar ein inn pengar gjennom ein spesiell skatt for id (zakat al-fitr).

Etter ein månad med faste, er det stor fest for å avslutte ramadan. Denne vert kalla id-al fitr, og varar i tre dagar.

Kva er id?

Id-al fitr, id eller eid er den avsluttande festen etter ramadan, «festen som bryt fasta». Den vert ofte skildra som «den muslimske julaftan».

Feiringa startar ved solnedgang den siste dagen i ramadan, og varar heile neste dag, ein feirar at ein har klart å faste ein månad og å gjere fleire gode handlingar.

Id vert feira med bønnesamlingar, besøk og nye klede, men det viktigaste er at ein er saman med sine nære. Det er også vanleg å besøke gravlundar og gje gåver og veldedige gåver i samband med id. Jenter og kvinner målar seg med kroppsmåling, kalla henna.

I Noreg har vi muslimar med røter frå forskjellige land, og difor er det mange ulike mattradisjonar til både ramadan og id. Ofte blandar ein også med mattradisjonane vi har i Noreg.

Men daddelen finn du i alle heimar.

Kva er greia med daddel?

Profeten Muhammed opna fasta med å ete daddel, og difor gjer muslimar det same. I tillegg er det ei god kjelde til energi og næring.

Kva er eidi?

Barn får ofte pengegåver frå foreldre og slektningar, og desse gåvene vert kalla eidi.

Korleis ynskjer ein nokon god ramadan?

På norsk kan ein seie god ramadan eller god id.

Ein kan også seie det på arabisk: ramadan mubarak eller id mubarak. Dette betyr: ha ei velsigna ramadan.

Kva gjer ein om ein blir invitert med på id-feiring? Skal ein ha med gåve?

Du kan spørje dei om dei ynskjer seg noko til id, slik ein også gjer til jul. Du kan også spørje om du kan ta med mat til feiringa eller bake ei kake. Det er også lov å berre dukke opp med deg sjølv og godt humør.

Kva er taqwa?

Hovudmålet med fasta i ramadan er oppnå ein tilstand av gudsmedvit. Dette vert kalla taqwa. Som eit resultat av dette skal ein bli den beste versjonen av seg sjølv.

Kva er iftar?

Etter ein heil dag utan mat, er kveldsmåltidet etter solnedgang ekstra viktig. Dette vert kalla iftar. Det er vanleg å samlast med vener og familie, og ete god mat saman som ein gjerne har brukt store delar av dagen på å lage.

Kva er sahour?

Før ein heil dag med faste er det viktig med eit ordentleg måltid før daggry. Dette måltidet vert kalla shour/suhur/suhoor.

Kva betyr sawm?

Betyr faste, og er ein av dei fem søylene i islam.

Kva er tarahwi-bønner?

I tillegg til dei fem daglege bønene, har ein under ramadan ofte tarahwi-bøner på kvelden/natta.

Dei kan ein lese i fellesskap i moskeen, eller åleine heime. Det er tradisjon å lese eitt av dei 30 kapitla av Koranen, kvar dag slik at ein har lese gjennom heile Koranen i løpet av månaden.

Kva er zakat?

Kva er sadaqah?

Frivillig velgjerd eller velgjerdsarbeid.

Det kan vere både økonomisk eller andre gode handlingar, til og med eit smil eller eit godt ord.

Kva er dei fem søylene?

Dei fem søylene er det som er grunnlaget for islam.

Muslimar skal seie trusvedkjenninga, skal be faste bøner (salah) fem gonger om dagen, gje ein viss prosent av dei ein eig til velgjerd, faste ein gong kvart år og dra på pilegrimsreise til Mekka minst éin gong i livet.

Likar muslimar å faste?

Mange muslimar gler seg til ramadan og er lei seg når det er over. Ein er glad og stolt over å ha gjennomført ei god handling, samstundes som ein saknar det fine med ramadan. Id er difor ikkje ei feiring for å endeleg sleppe å faste, men heller at ein greidde å gjennomføre ein månad med faste og auke i det gode.

Et ein ingenting i løpet av månaden?

Nei, då hadde ein ikkje klart seg! Fasta varar så lenge sola står oppe.

Kan ein drikke vatn?

Nei, ikkje ein gong vatn er lov under fasta. Men før og etter sola er oppe, kan ein både ete og drikke.

Faktisk får muslimar dette spørsmålet så ofte at ein kan kjøpe morosame t-skjorter med teksten «not even water».

Kan ein ete i skjul?

Ein fastar ikkje for andre menneske, men for gud.

I nokre land er det strenge sosiale og politiske reglar for å faste og følgje religionen, men i Noreg er det stort sett heilt frivillig om ein vil vere ein praktiserande muslim. Om du ser ein fastande muslim er det mest truleg fordi dei ynskjer å gjere det sjølv.

Kva pleier muslimar å lure på om ramadan?

Om ein kjenner nokon trengande som dei kan hjelpe. Muslimar blir ekstra sjenerøse i ramadan.

Kva bønetabell skal ein følgje? Noreg har unike tider og difor kan det vere ulike metodar for å rekne ut bønnetider om sommaren.

Når er id? Det er kleint å svare sjefen på jobb «det kjem an på månen», når sjefen spør kva dag ein søker fri for id! Heldigvis har ein utarbeida tabellar som gir svar i god tid i forkant.

Kjelder: snl.no/ramadan, wikipedia.org/wiki/Ramada, festoghoytid-larer.cappelendamm.no/ento/seksjon.html?tid=1852476wikipedia.org/wiki/Id_al-fitr, snl.no/zakat.

Takk også til Arslan F. Mohammed Islamic Cultural Centre Norway for ekstra informasjon.

---

 

• Les også: Korleis er det å markere ramadan? Martin (15) og Ayesha (17) svarar: – Det kan vere litt vanskeleg til tider