Malin og Øyvor har sett klimaendringane med eigne auge: – Har lært ting me eigentleg ikkje vil vita
Denne artikkelen er eldre enn 1 år gamal. Det betyr at noko av informasjonen kan vere utdatert.
Denne saka stod først publisert hjå Framtida Junior. Der kan du òg lese om Anders, som forskar på det aller minste i universet og dinosauren som vart selt for 65 millionar kroner!
– Det har vore eit veldig innhaldsrik år. Me har lært masse om klima, plast og om Svalbard. Forskarane har vore gode til å formidla og læra frå seg, og eg er blitt kjend med så mykje kjekke folk, seier Øyvor Johanne Gjerde.
Malin Kvaal Bergland er enig.
– Heilt sidan starten har me blitt veldig godt følgt opp og tatt vare på, seier ho.
Dei to 15-åringane vann ein konkurranse om å følgja arbeidet til forskarar ved Norsk Polarinstitutt i fjor vår. Premien, som eigentleg skulle vera eit tokt på to veker, vart utvida til eit prosjekt som no har vart i eit heilt år.
Både Malin og Øyvor fortel at dei kunne tenke seg å verte forskarar etter året som polarrekruttar. Foto: Norsk Polarinstitutt.
Malin Kvaal Bergland (15) og Øyvor Johanne Gjerde (15) fortel at opplevingane deira frå Svalbard har opna auga deira for å jobba innan forsking, når dei skal velje utdanning.
Øyvor fortel at det ho ser føre seg at ho kunne ha jobba med, er sediment (havbotn) eller dyr.
– Eg har faktisk sediment frå 300 meters djup som eg har tatt med meg frå Svalbard. Det brukar eg til å måla med, seier ho.
Toppen av isfjellet
Dei to jentene har fått gjort mykje kult dette året. Dei har vore på snøscooterturar, hatt skytekurs, køyrt båt, besøkt ei grotte under isen og fått prøva flytedrakter.
– Me har blitt litt bortskjemt, seier Øyvor.
I løpet av året har dei vore på Svalbard heile tre gongar. Der har dei fått sjå korleis klimaendringane og plastforureining påverkar både naturen og dyra. Turane har gjort stort inntrykk på dei.
– Å sjå klimaendringane med eigne auge, er noko heilt anna enn å lesa om dei, seier Malin.
– Det me har lært om klimaendringane på skulen, er berre toppen av isfjellet. Me har lært ting me eigentleg ikkje vil vita, seier Øyvor.
Jentene nemner at dei har lært at klimaendringane kan vera bra for nokre artar, men dårleg for andre.
– Når det blir varmare, auker talet på ryper på Svalbard. Blir det enda varmare, vil det bli så mange at det vil gå ut over dei som bur der no og allereie slit med å finna mat, seier Øyvor.
- Les også klimareportasjen frå Longyearbyen: – Svalbard er ein varsellampe for kva som kan komme til å skje
Adventfjorden på Svalbard frys ikkje lenger til om vinteren. Foto: Bente Kjøllesdal
90 prosent har plast i magen
Kombinasjonen av at det blit mindre mat og og meir plastforureining, forvirrar enkelte artar. Øyvor fortel om havhesten, som er ein av dei vanlegaste fugleartane på Svalbard.
– Me fekk vera med på å opna magen til ein død havhest. Den hadde svolte i hel, fordi den hadde heile magen full av plast. Forskarane har også funne plast i magen til babyar, noko som betyr at mammaen fôrar dei med plast.
Jentene har eigentleg har sett alle dyra som bur på Svalbard, men likevel er det nokre av dei som har gjort litt større inntrykk. – Me såg isbjørn første dagen me var der. Me såg han i kikkert frå trygg avstand. Når me var på tokt såg me blåkval og ein flokk med kvalross, seier dei.
Korleis plasten forureinar, gir sterke inntrykk. Dei fortel at dei har funne plast frå heile verda.
– Me tenkjer at Svalbard ligger langt vekke frå sivilisasjonen. Når det er så mykje plast der oppe, kan me tenkja oss for mykje det er her.
- Les også intervjuet med John Elling (26), som segla til Antarktis: – Kval så langt auget kan sjå
– Dei fleste vert sjøsjuke, men mitt beste tips er å sjå på horisonten, ha mat i magen og få nok frisk luft! seier John Elling Deehr Johannesen. Foto: Privat
