Langstrakt mat

Butikksjefar, bønder, kokkar og politikarar har diskutert heftig denne veka og i stor grad skulda på kvarandre.

Men kven har rett? Kven har ansvaret? Og kor ille er det eigentlig i norske butikkar?

Eg bestemte meg for å gå til ei typisk norsk dagligvareforretning for å finne svara. Vi som skriv i avisa har lett for å bli sittande inne i skrivestovene våre med laptopane våre og surfe på internetta våre. Der sitt vi og lullar oss inn i vår eiga vesle verd. Det er viktig at vi av og til vågar oss ut, utanfor tryggleikssonen, ut i den verkelige verda, der ekte menneske lever og pustar. Derfor ville eg oppsøke ei typisk norsk dagligvareforretning. For å kjenne folket på pulsen, møte ekte menneske, sjå dei i auga og finne svar.

Dessutan måtte eg ha ein liter mjølk.

Og butikken ligg rett over gata, så eg kan vere tilbake i skrivestova mi på fem minutt.

Det viste seg å ta litt meir enn fem minutt denne dagen.

Først tok det tid å sleppe inn i sjølve butikken fordi ein politikar og ein dagligvaresjef stod i døra og blei intervjua av ein tv-kanal. Det tok si tid. Eg fekk ikkje med meg så mykje av det dei sa, men ordet «langstrakt» blei brukt fleire gonger.

Omsider blei dei ferdige og eg kunne gå inn og gjere det eg hadde komme for å gjere: Finne ut korleis det eigentlig står til i ei typisk norsk dagligvareforretning.

Eg gjekk for å sjekke fruktprisane. Der blei eg dytta bryskt vekk av ein nervøs mann med dressjakke og mikrofon. Han såg rett i eit kamera, viste fram ein klase med bananar og sa: «Atten kroner må ein ut med for denne klasen med bananar i Norge. Den samme klasen kostar berre tretten femti i Sverige».

Eg stussa litt over at den same klasen med bananar var til sals i to land samtidig, men let vere å kommentere det.

Eg bestemte meg i staden for å finne nokre vanlige kundar og spørje dei kva dei meinte om utvalet, kvaliteten og prisane. Det viste seg å vere vanskelig, sidan alle dei vanlige kundane blei intervjua av journalistar som spurde dei kva dei meinte om utvalet, kvaliteten og prisane. Og folk svarte. Villig vekk.

«Utvalet i norske butikkar er pinlig,» var det ein som sa. «Her har dei ingenting. Når du går inn i ein butikk i utlandet, så har dei kjøtdiskar som er sytti-åtti meter lange.»

«Ofte over hundre meter,» sa ein annan.

«Eg var på ferie i ein fransk by for ikkje så lenge sidan,» sa ein tredje. «Der var faktisk heile byen ein einaste stor kjøtdisk.»

«Norsk mat er best i verda,» sa ein liten trønder. «Dei som meiner noko anna, ønskjer at alle i distrikts-Norge skal svelte eller flytte til Oslo for å jobbe i media.» Han viste seg å vere landbruksminister.

«Landbrukspolitikken gjer det heilt umulig å tene pengar på mat i Norge,» var det ein som sa. Han viste seg å vere sjef for ein butikk-kjede.

Nokon song ein song om mat og dansa bortover golvet med handlevogna. Ho viste seg å vere med i «4 stjerners middag».

Ein lang mann tok utanlandske varer ut av hyllene og kasta dei i ein søppelsekk medan han sa igjen og igjen at regjeringa har ein hemmelig plan om å selje distrikts-Norge. Han viste seg å vere Per Olaf Lundteigen.

Eg innsåg at det ville bli vanskelig å finne ut så mykje denne dagen. Det var for mykje som skjedde i butikken. Overalt blei folk filma eller intervjua, eller begge delar. Framfor alle hyller stod det reporterar og peika eller viste fram pakkar med frukostblandingar.

Eg gav opp, og begynte å kjempe meg mot utgangen. Forbi, og delvis gjennom, endå fleire intervju med vanlige kundar.

«Vi bur i eitt av verdens rikaste land,» høyrde ei dame seie. «Men å få dagfersk sørboliviansk dvergpeppar til under femti øre kiloen mindre enn fem minutt frå der eg bur, det skal tydeligvis vere heilt umulig.»

«Norge er eit u-land,» ropte ein mann. «Eg var i Sverige i går. Der kom det folk bort til meg på gata og gav meg bacon.»

Først då eg var ute av butikken oppdaga eg at eg hadde gløymt å kjøpe mjølk. Det seier vel det meste om tilstanden i den norske dagligvarebransjen.

Denne artikkelen stod først på trykk i Aftenposten 16. april.