Har du følgd med på kva som har skjedd? Her er nokre av dei viktigaste nyheitene frå veka som gjekk.
● Les også: Språkrådet frårår bruk av «mpox» på norsk
Har du følgd med på kva som har skjedd? Her er nokre av dei viktigaste nyheitene frå veka som gjekk.
Åshild Slåen
Publisert
Måndag 2. september tok ein halv million israelarar til gatene i Israel for å vise misnøya si og krevje ei gisselavtale. Det skjedde etter det laurdag vart klart at fem israelske gissel vart funne døde i ein tunnel sør på Gazastripa.
Det var Histradut, ei fagforeining som organiserer 800 000 arbeidstakarar i Israel, som oppmoda til generalstreik for å leggje press på regjeringa. Fleire arbeidsgjevarar gav også streikefri.
Dødsårsaka til dei seks gissela er uklar. Det israelske helsedepartementet seier dei vart skotne på kloss hald. Hamas seier at gissela døydde i eit israelsk luftåtak.
Torsdag var det framleis demonstrasjonar for å få heim gissela.
USA har sagt dei vil presse fram eit nytt våpenkvileforslag, men torsdag sa Hamas at det ikkje var behov for eit nytt forslag. Dei ynskjer å bruke forslaget dei godtok i juli.
Dette forslaget inkluderer at Israel skal trekkje seg tilbake frå Philalephi-korridoren, langs grensa mellom Gaza og Egypt. Det har den israelske statsministeren Benjamin Netanyahu sagt han ikkje vil gå med på.
Sundag 1. september hadde dei tyske delstatane Sachsen og Thüringen lokalval. Partiet Alternativ für Deutschland (AfD) fekk ein tredjedel av seta i parlamentet i Thüringen, og er dermed det største partiet. Dei fekk også over 30 prosent av seta i Sachsen, men der vart dei ikkje det største partiet.
Dette er fyrste gong sidan andre verdskrig har eit ytre høgre-parti vunne eit delstatsval i Tyskland.
AfD er rekna som eit ekstremistisk parti av den tyske etterretningstenesta, og partileiaren i Thüringen, Björn Höcke, er straffedømt for nazistisk retorikk.
Trass i at dei vart det største partiet, får dei ikkje nødvendigvis styre.
– Framleis seier alle dei andre partia at dei ikkje vil samarbeide med AfD. Korkje i lokalpolitikken eller delstatspolitikken, seier kommentator Astrid Sverresdotter Dypvik til VG.
Utan samarbeidsparti klarer dei ikkje å få 50 prosent av lokalparlamentet som dei treng for å styre. Likevel kan dei få stor innverknad på lovane som blir laga, når dei har ein tredel av seta.
Frå 1. september er lovane rundt ungdomskriminalitet endra. Målet er å få raskare reaksjonar på ungdomskriminalitet. Det er spesielt endringar rundt ungdomsstraff.
Ungdomsstraff er ei straff for alvorlege lovbrot gjort av dei mellom 15 og 18 år. Ungdommar blir plikta til å følgje ein plan, og møte med styresmaktene. Planen kan involvere ting som skule, arbeid eller andre oppgåver. Om planen ikkje blir følgd kan ungdommen hamne i fengsel.
Dette er nokre av endringane:
Regjeringa har løyvd 19 millionar kroner i 2024 for å få gjennomført endringane.
I 2017 brann Grenfell-tårnet i London, og 72 menneske døde. Tårnet var ein bustad for folk med låg inntekt. Årsaka til brannen var blant anna ei svært brennbar kledning på bygget som skulle gjere det meir vasstett.
Denne veka kom rapporten som har granska brannen, og ifølgje BBC er det fleire ting han seier leia til tragedien.
Både private og offentlege aktørar ignorerte eller skjulte kor brennbart kledninga på bygningen var, trass i fleire testar, og også brannar som strekker seg tilbake til 1992. I tillegg førte privatiseringa av The Building Research Establishment (BRE), som skal gi ekspertråd om byggeindustrien til styresmaktene i Storbritannia, til at dei ikkje var så uavhengige som dei burde ha vore. På toppen av dei heile var det fleire kutt i offentlege tenester, som førte til at det naudsynte brannvernet for slike bygg vart nedprioritert i både bygningsarbeid og hjå brannvesenet.
Konklusjonen er at brannen var eit resultat av fleire tiår med feiltak og forsømming frå både styresmakter og private aktørar.
Frå 4. til 12. september tek Borgarting lagmannsrett for seg staten si anke av dommen i klimasøksmålet.
I januar slo Oslo tingrett fast at Natur og Ungdom og Greenpeace hadde rett på alle punkt i søksmålet sitt mot staten. Løyve til å byggje ut tre oljefunn var ugyldige, og staten måtte betale erstatning og dekkje sakskostnadane på 3,26 millionar kroner.
No når saka blir anka er det spesielt spørsmål rundt om det er lov å byggje ut og drive oljefelta som står sentralt. Etter dommen vart det eit førebels forbod mot det, men Energidepartementet oppheva forbodet i mai. Eit av oljefelta, Tyrving, starta allereie med utvinning natt til tysdag.
Det er viktig for både miljørørsla og staten å raskt få avklart om dette er lovleg.
Torsdag kom dei fyrste vaksinane mot m-koppar til Den demokratiske republikken Kongo. Landet har strevd med utbrotet av sjukdommen som Verdas Helseorganisasjon (WHO) har erklært ei global helsekrise.
Det er EU som har donert dei 99 000 vaksinane som kom til hovudstaden Kinshasa klokka 13 lokal tid. Det skal også kome 200 000 dosar til i helga.
No startar arbeidet med å vaksinere vaksne i dei regionane i landet som er mest ramma av sjukdommen.
● Les også: Språkrådet frårår bruk av «mpox» på norsk