Vekas viktigaste: Habilitetskritikk, kjønnsdebatt og Nato-ja

Kontrollkomitéen med habilitetskritikk

Stortinget sin kontrollkomité har granska habilitetssakene i norsk politikk. Komitéen kan gje ulike gradar av kritikk, der den mildaste reaksjonen er «alvorleg», før «kritikk», «sterk kritikk», og eventuelt mistillitsforslag.

Ein einstemmig komité konkluderer med sterk kritikk av Erna Solberg (H) i handteringa av ektemannens aksjesak.

– Ein samla komité meiner at Stortinget bør vedta at det er sterkt kritikkverdig at Erna Solberg i si tid som statsminister var inhabil i fleire saker behandla av regjeringa hennar, sa saksordførar Grunde Almeland (V).

Elles får tidlegare utanriksminister Anniken Huitfeldt (Ap) kritikk frå fleirtalet, og sterk kritikk frå Høgre, Frp og Venstre. Noverande arbeids- og inkluderingsminister Tonje Brenna (Ap) får kritikk frå fleirtalet, og sterk kritikk frå Høgre og Frp.

Tidlegare forskings- og høgare utdanningsminister Ola Borten Moe (Sp) og tidlegare kultur- og likestillingsminister Anette Trettebergstuen (Ap) får ingen kritikkvedtak mot seg.

Kontrollkomiteen gir òg kritikk til Solberg-regjeringa og Støre-regjeringa for dårlege habilitetsrutinar.

Fredsprisvinnar dømd til fengsel i Russland

Menneskerettsaktivist Oleg Orlov er dømd til to og eit halvt år i fengsel i Russland. Orlov er ein av leiarane av menneskerettsorganisasjonen Memorial, som no er forboden. Organisasjonen fekk Nobels fredspris for arbeidet sitt i 2022.

Orlov vart i fjor dømt til å betale ei bot for å ha skrive ein artikkel der han kritiserer Russland for å vere fascistiske under Putin si leiing. Dommen vart anka.

Han var no tiltalt for å ha krenkt Russland sine væpna styrkar, skriv NRK. Menneskerettsforkjemparen har kritisert Russlands krigføring i Ukraina. Under rettssaka fordømte han måten russiske styresmakter undertrykker politiske meiningsmotstandarar, og trekte fram Aleksej Navalnyj.

Straffa på 2,5 år skal sonast i ein arbeidskoloni.

Helikopterulukke utanfor Sotra

Eit helikopter havarerte onsdag kveld utanfor Sotra i Øygarden kommune i Vestland.

Seks personar var involvert i ulukka, som skjedde under eit øvingsoppdrag for Equinor. Ein person er stadfesta omkommen, medan ein er alvorleg, men ikkje lenger kritisk skadd. To er stabile og to er skrivne ut frå Haukeland sjukehus.

Den omkomne er ei kvinne i 60-åra som arbeidde som sjukepleiar og var tilsett i Equinor. Pårørande er varsla. Dei andre fem er tilsette i selskapet Bristow, som flyr mannskap til og frå oljeplattformer i Nordsjøen.

Helikoptertypen Sikorsky S-92 har tre gongar sidan 2020 hatt alvorlege maskinfeil i Noreg, skriv BT.

Årsaka til ulukka er førebels ukjent. Havarikommisjonen søker etter ferdsskrivaren, kjent som den «svarte boksen», til helikopteret.

Fleire selskap har no stansa helikoptertrafikken sin.

Nato-ja til Sverige

Denne veka godkjente Ungarns parlament at Sverige blir med forsvarsalliansen Nato. Dei har vore siste hinder på vegen for svenskane, etter at Tyrkia tidlegare gjekk med på å ta dei inn.

Både Sverige og Finland søkte om Nato-medlemskap våren/sommaren 2022, men det har trekt ut for Sverige.

No har alle medlemmene i Nato godkjent Sverige, som blir den 32. allierte, skriv Nato-sjef Jens Stoltenberg på X, og legg til at det vil gjere organisasjonen sterkare.

– Dette er ein historisk dag, uttalar Sveriges statsminister Ulf Kristersson.

Det står likevel att litt papirarbeid frå Ungarn før Sverige kan bli tatt opp i alliansen. Presidentens underskrift manglar, og landets nyvalde president Tamás Sulyok tiltrer først 5. mars, skriv VG.

Kjønnsdebatt etter FpU-utspel

Ein TikTok-video med Simen Velle, leiaren av Framstegspartiets Ungdom, som blei publisert av TV 2 har starta ein debatt om menn og likestilling.

I videoen seier Velle at «nokre veldig få menn eigentleg har tilgang på alle jentene, og dei fleste av oss gutta eigentleg ikkje får oss noko som helst». Han seier at det har blitt eit politisk problem, og peikar på at kvinnekampen dei siste 50 åra har stått i sentrum i Noreg.

– All likestillingspolitikk har handla om å løfte kvinnene, og det har gått på kostnad av oss menn, seier han i videoen, som har over 470 000 visningar.

Det førte til mange reaksjonar. Ein av dei som tok til motmæle var Sentrum-politikar Simen Bondevik, som kallar videoen eit skikkeleg bomskot. Han meiner kvinner ikkje skuldar menn sex, og at ein heller burde snakke om kva vi kan gjere for å styrke menns psykiske helse.

Velle trekte seinare tilbake og beklaga noko av innhaldet, og understrekar at han ikkje meiner kvinnekampen har gått på kostnad av menn, og at kvinner ikkje er ei form for vare.

Videoen har likevel fått mange reaksjonar i form av kronikkar og var tema i Debatten på NRK, der fleire av ungdomspartia var representerte.

Klimalov vedteken av EU-parlamentet

Den siste tida har bønder demonstrert i fleire europeiske byar på grunn av ei ny klimalov. Til dømes blokkerte om lag 1000 traktorar EU sitt hovudkvarter i Brussel.

Den nye lova inneber mellom anna at medlemslanda i EU må restaurere minst 30 prosent av øydelagde grøntområde og våtmarker innan 2030, skriv NRK. Lova har vidare mål for biologisk mangfald i landbruket, og myr og torvområde skal bli restaurert. Lova gir dårlege vilkår for landbruket, ifølgje bøndene som demonstrerer.

Då EU-parlamentet denne veka skulle stemme over lova, snudde den største partigruppa EPP, og stemte mot. Likevel vart det fleirtal for å vedta lova. Før ho kan tre i kraft må lova òg bli vedteken av EUs ministerråd. Reuters skriv at det er uvisst om det er fleirtal der etter EPPs snuoperasjon.

Lyspunkt: Målrørsla jublar over nynorsk-vedtak i Telemark

Nye Telemark fylkeskommune har vedteke å vere eit språknøytralt fylke som skal bruke minst 40 prosent nynorsk.

– Vedtaket er eit godt og forpliktande vedtak for nynorsken i Telemark, seier leiar Einar Søreide i Telemark Mållag i ei pressemelding.

Også leiaren av Noregs Mållag Peder Lofnes Hauge er nøgd med at nynorsken vil vere synleg i arbeidet til fylkeskommunen.

– Telemark fylke er både nynorsk og bokmål. Då var det viktig at fylkestinget vedtok eit kompromiss for begge dei to skriftspråka, uttalar han.