Denne artikkelen er eldre enn 1 år gamal. Det betyr at noko av informasjonen kan vere utdatert.
Utan just å overraske grannelaget, lyt eg fastslå at måleliten her i bygda aldri har vore veldig nyskapande. Dei kan for så vidt ha prosjekt på gang bak ryggen min, men folket har dei iallfall ikkje nådd. For mannen i gata er skotthyllklubben betre kjend enn lokallaget. Når bråkjekk ungdom skal sjikanere sidemålet sitt, parodierer dei stort sett på svensk. Gjer ein merksam på den markante skilnaden, haglar skjellsorda. Ingen av dei på bokmål, vel og merke. Det kunne ein i grunnen òg poengtert, men då hadde ein venteleg fått juling. Nei, her omkring er nynorsken konsentrert i tri heller snevre sfærar: Éin er kyrkja, der fenaden vert ekstatisk når Blix-salmane stig til himmels. Ein annan bestemorsheimen, der nostalgi stundom dreg både Vinje og Aasen fram or skåpa – rosemåla i attenhundreogsveltihel, så klart. Og så er det kulturen, då. Pedagogiske arrangement med historisk tilsnitt: Synfaring i husmannsstova. Slåttedag i nedfallsgrenda. Oh baby, yeah. Men ver jaggu ikkje rappkjefta, då svingar gamlemor ljåen.
Slik er altså skikken. Kjem nynorsken fyrst fram i lyset, er det alltid i tospann med noko utgamalt. Eg, den nyfødde, skulle kanskje opponert. Men rabulistar kan òg verta døsige av vaflar og solbærsaft. Stillteiande aksepterer eg tilhøva. Sit og svarar, smiler der smil er naudsynt. Og trivst jamvel, i den lune ørska mellom flatfyll og bedehus. Det er noko heimsleg og hjartevarmt ved det. Samstundes har eg alltid hatt store planar, og desperat freista kombinere desse med eit langt liv i utkant-Noreg. Mange har så visst greidd det før meg. Hauge, Vesaas, Felgen. Det er i grunnen ikkje grenser for kunnskap ein kan tileigne seg, sjølv på stusslege stelle. Når omverda minst ventar det, kan ein hoppe fram frå busken og byrja filosofere. Men aller helst skulle eg sete som åndshovding på ei berghylle, med utsyn mot ein dal der alle ovundra meg. Skrive lange bøker om granskog. Gråstein og granskog. Og mosemjuk kjærleik fjernt frå folk.
Når eg no gjev meg opp i lystige krinsar på verdsveven, vert draumen neppe realisert. Han var aldri noka sikker framtid i utgangspunktet, og då sjansen til ekspansjon baud seg, laut eg nesten gripe han. Men ein bør ikkje verta kjepphøg. Nei, tvert om skal ein helse meir og meir omstendeleg på kjentfolk og kjerringar, di større bragder ein utfører. Dei kan fort få det inntrykket at ein trur ein er noko. Det er ein sjølvsagt ikkje. Dei vyrder eit retteleg ingenting. Den stødige og stillfarne, som liknar eit vedlass. Eg vil framleis freista. Trø varsamt i dørene. Takke for maten. Halde meg bunden til heimstad og ætt, same kor vidt eg elles laut svive. Tala med rolege ord, ikkje minst. Aldri fyke i taket over bagatellar. Bygda er heva over kråkelivet i byane. Her går folk sine eigne vegar. Sakte, men rørsle er det. Og far kjem imot meg i mørkret, ber på den rustne spaden. «Du skal elske jord,» seier han.
