Gropa med det gode i

Å lage mat i kokegrop er ein eldgammal kunst som fortener å ikkje bli gløymt. Ein spade, nokre steinar, vedkubbar og torv er omtrent det du treng for å lage gourmetmat på vikingvis.

Og om det å grave si eiga kokegrop ikkje er spennande nok i seg sjølv, så smakar resultatet imponerande bra. Mat laga i kokegrop blir ofte svært god, både på grunn av den lange koketida og fordi maten får koke i si eiga kraft.

Det fine med ei kokegrop er at når du er ferdig med gravinga, så lagar maten seg stort sett sjølv. I mellomtida kan du gå på fjellet, ta ein båttur eller eit bad – for så å kome tilbake til ferdig middag. Dufta som slår mot deg i det du grev fram det aluminumskledde lammelåret frå jorda, er verdt heile gravejobben i seg sjølv.

Gammal matkunst
Sjølv om elektriske komfyrar vinn over kokegropa i kvardagen, blir det å lage mat i kokegrop stadig oppdaga på ny. Tidlegare i sommar sette 900 speidarar frå Hordaland og Ryvarden krets uoffisiell verdsrekord i kokegrop. Under ein speidarleir på Voss laga speidarane 80 lammelår i kokegrop samtidig, ifølgje Fanaposten.

I Noreg dukkar kokegroper ofte opp under arkeologiske utgravingar, og dei fleste kan daterast til frå år 0–600 e. Kr. Når du lagar ei kokegrop anbefaler arkeologar at du legg eit kronestykke i gropa før du avsluttar.

På den måten kan dei i framtida enklare sjå om det dreiar seg om ei ny eller ei gammal kokegrop.

Eigna graveplass
Det fyrste steget for å lage si eiga kokegrop er å finne ein eigna stad. Ikkje alle er villige til å ofre ein pent opparbeidd hageflekk til graving og bålbrenning. Kanskje har du ei hytte med eit uteområde som eignar seg betre. Grev du i skogen eller på fjellet bør du passe på å få løyve frå grunneigar fyrst. I tillegg bør du ta omsyn til branntryggleik. Er det veldig tørt kan det vere fare for jordbrann.

Start med å grave ei grop som er litt større enn det du skal koke. Send ungane eller andre av garde for å samle stein, gjerne på storleik med ei handflate, men også mindre steinar kan fungere. Dekk botnen og litt av veggene med stein, legg i ved og fyr opp bål. La det brenne ein times tid.

Gni inn godsaker
Mens bålet brenn, kan du nytte tida til å sette smak på lammelåret med det du ønskjer av krydder. Dersom du vil kan du skjere små snitt i låret der du stikk inn små stavar av kvitløk, før du gnir heile låret inn med til dømes tørka rosmarin og koriander, salt og pepar. Legg låret på forsterka aluminiumsfolie og dekk det med fersk timian, lime oppskoren i skiver, kvitløk og sjalottløk.

Pakk så heile herlegdommen godt inn i fleire lag med aluminiumsfolie, så unngår du at safta renn ut og molda slepp inn. Du kan gjerne ha 6–7 lag med folie for å vere sikker på at det ikkje går hol på pakken. I dag er aluminiumsfolie nesten uunnverleg når ein lagar mat i kokegrop, men frå gammalt av brukte folk blad til å pakke inn kjøtet med før dei la det i gropa.

Verdt å vente på
Når bålet har brunne i ein time grev du vekk halvparten av kolet og nokre av steinane. Hugs at dei er frykteleg varme, så bruk spaden til å ta dei opp. Legg låret i gropa, dekk det med kol og varme steinar før du legg over torva. Holet skal vere heilt dekt slik at det held på varmen.

Eit lår på rundt tre kilo skal liggje i gropa i om lag tre timar. Tilpass koketida til storleiken på det du skal lage. Når tida har gått, grav opp igjen låret, men ver varsam så du ikkje stikk hol på folien. Pakk opp, gjerne over ei skål dersom du vil ta vare på krafta.

Bruk det tilbehøyret du har mest lyst på sjølv. Omnsteikte poteter, brokkoli, gulrot og peparsaus, saman med ein dæsj tyttebærsyltetøy, slår sjeldan feil. Skjær opp lammelåret og nyt i veg.