Sommarplagene bit seg fast

Ein har kanskje denne kjensla av at det blir fleire av dei med varme, vindstille dagar, men det er rett og slett fordi dei – som oss – trivst ute på desse dagane.

 

– Vi får ofte kjensla av at vêret har noko å seie, fordi vi ikkje er så plaga når det bles, regnar og er kaldt. Men årsaka er nok at vi brukar mindre tid utandørs og har på oss meir kle som dekkjer meir. Plageåndene er der heile tida, forsikrar avdelingsdirektør Preben Ottesen ved

Skadedyravdelingen på Folkehelseinstituttet overfor NTB

 

Han får full støtte frå ekspertar på alt frå maneta til hoggorm. – I år er som andre år, fortel Christian Haga ved Giftinformasjonen.

– Ingenting tyder på at det blir spesielt mykje flått i år, fortel avdelingsoverlege Sølvi Noraas ved avdeling for medisinsk mikrobiologi på Sørlandet sjukehus og Folkehelseinstituttet.

 

Flåtten er godt tilpassa klimaet og lét seg ikkje påverke av været. Flest er det av dei på fuktige stader med gras, små busker, kratt og i open skog med mykje hjortedyr. Men ein seier at våtare vêr påverkar veksten.

 

Eit arbeid gjort i Sverige i ein endemisk region for borreliose har vist ein risiko på 4 prosent for bitne per 10 timer utandørs. Men alle flått er ikkje berarar av borreliabakterien. Delen infiserte flått er rundt 25 prosent. Risikoen for å bli sjuk etter å ha blitt biten av ein infisert flått er svært liten, mindre enn 2 prosent.

– Desse er det alltid mange av, men med store lokale variasjonar, seier Preben Ottesen.

 

Dei kjennest meir påtrengande når det er vindstille og lummert. Tilgangen på utviklingsdammar til rett tid er avgjerande for myggproduksjonen, og der det har vore jamt fuktig vil det vere stor vekst. I Noreg er stikka ufarlege.

Høgsesongen til kvefsen er seinsommaren, og talet på kan variere frå år til år. Kvefsebola er små no, men utover i juli og august tar det seg opp, særleg i kombinasjon med varme dagar, når kvefsen er meir aktiv. Også her er det stor lokal variasjon.

 

Stikka er vonde, men sjeldan farlege. Nokon er allergiske, og det er eitt til to dødsfall kvart år i Noreg på grunn av kvefsestikk.

– Vi veit rett og slett ikkje kor mykje det er i år, for det er noko som ikkje blir overvaka. Det er svært vanskeleg å spå om det blir mykje maneta, fordi dei blir styrt av havstraumane, som igjen blir påverka av mange faktorar. Ifølgje rekefiskarar som får dei i trålen er det mange i år, seier forskar Tone Falkenhaug ved Havforskingsinstituttet.

 

Maneta trivst best i kjølig vatn og går djupare når det er varmt. Pålandsvind tek ofte med seg mykje maneter på kort tid.

 

Nokre opplever kvalme, sammensnøring i brystet og muskelsmerter etter nærkontakt med ein manet. Reaksjonane kan vere sterkare om ein er allergisk.

– Det er ikkje meir hoggorm enn vanleg i år, men med tidleg vår kom den raskare ut frå hellene sine, seier veterinær Hermod Nilsen.

 

Det har vore ein mild vinter, og det har vore med på at ormen ikkje fraus i hel. På varme dagar kjem den ut for å sole seg fordi det får opp stoffskiftet.

 

Hoggormbit gjer forferdeleg vondt. Gifta er ein cocktail av mange stoff, noko som gjer at eit bit kan ha mange ulike effektar. Symptom kjem i all hovudsak av gifta og er ikkje ein allergisk reaksjon. Eitt av tre bit er giftfri. Unge ormar har mykje gift, derfor er deira bit verre. Dødsfall skjer svært sjeldan. (©NPK)