Kom skeivt ut

– Legitimasjon, takk!

Dørvakta ventar medan Luca Espseth romsterer rundt i sæggelommene sine. Vi er fremst i køen på utestaden Blå, og bassen frå kveldens band dunkar ut i bakgarden. Vakta held opp bankkortet til Luca, og flyttar blikket rutinemessig frå kort til eigar og tilbake igjen. Det kritiske blikket glir med eitt over i forbausing. Hæh?

Luca ser opp, avventande. Eit augneblunk passerer, før vakta bryt ut i eit flir. Han trekkjer på skuldrene, og skuflar Luca vidare inn mot billettutsalet og oss. Luca ler.

– Eg er jente på legget mitt, skjønner de.

Blindern, 2008. Luca byrjar på kjønnsstudie ved Universitetet i Oslo, og har allereie lang røynsle med å skilje seg ut.

Heilt sidan ein dårleg skjult forelsking i trettenårsalderen, har Luca vore kjent for omverda som lesbisk. Jenta Luca var glad i hettegenserar, dreads og gjorde sitt ytste for å framstå som beinhard. Verda som homofil tenåringsjente var ikkje nemneverdig problematisk, fortel han. Men det kom eit tidspunkt der han innsåg at han ikkje følte og reagerte som andre jenter. At alt ikkje var som det skulle.

– Det var på Blindern eg innsåg det. Eg hadde lenge følt at han eg var hovudsakleg samsvarte med det samfunnet ser på som ein mann, men hadde avgjort meg for ikkje å gjere noko med det. Eg trudde rett og slett ikkje at det var mogleg.

Luca fortel frå lenestolen i studentkollektivet sitt, vorspielet rasar rundt han. Saman skal vi snart dra vidare til Indieseksuell på Blå, eit arrangement med følgjande konsept: Jepp! Det går faktisk an å vere homo saman utan å høyre på heilt for jævleg musikk!.

Majoriteten av gjestene er studentar, dei fleste skeive får vi vita. Luca gestikulerer med ølflaska i handa.

– Oslo er ein stor by, og det vart endeleg mogleg for meg å finne dei alternative miljøa eg søkte. Samstundes trefte eg folk på Universitetet som hadde nok intellektuell kapasitet til å forstå kva for tankar eg hadde rundt min eigen identitet.

Motstanden Luca møtte på Blindern, fann stort sett stad i diskusjonsgruppene på kjønnsstudie. Ein del av dei mest hardbarka feministane verdsette kvinnelege verd høgt, og kunne ikkje skjønne kvifor nokre ville helle mot det maskuline.

– For noko piss, seier Luca og ler.

Etter å ha fullført det andre året sitt på Blindern, var Luca så blakk at han måtte flytte heim til Trondheim i nokre månader. Men i løpet av den sommaren var det ikkje berre økonomien som fall på plass.

Luca vart òg kjent med ein transkjønna person, og fekk endeleg svara han leitte etter. I løpet av kort tid bestemte han seg. Han ville leve eit liv som transmann.

Eirik Rise, student ved Musikkhøgskolen (NMH), gjorde òg ei relativt sein entré frå det berømte skapet.

– Tidlegare var eg nok litt meir homofob enn andre. På den eine sidan var det ei slags forsvarsmekanisme, på den andre ein metode for å finne ut kva folk tenkte om det å vere homo, seier han.

Allereie på eit svært tidleg tidspunkt i livet vart Eirik klar over at han likte gutar. I årane som følgde freista han med all krafta si å fortrenge og utsetje heile problemstillinga.

Òg då han byrja på musikklinja ved Foss vidaregåande skule, midt på Grünerløkka i Oslo, fortsette han å halde løyndomen sin for seg sjølv.

– På ein måte var det litt rart at eg ikkje kom ut, for det var eit veldig godt miljø på Foss. Folk gjekk liksom rundt i raggsokkar og braut ut i allsong rett som det var. Det var eit skikkeleg raddismiljø der.

– Det at eg ikkje sto fram skulda nok mest at eg ikkje ville vere homofil. Eg hadde visse forventningar til meg sjølv, blant anna ynskjet om å ha familie og born. I dag veit eg at det er mogleg, men dette er jo nærare ti år sidan. Eg jobba veldig mykje imot meg sjølv på den tida.

Først på tredjeåret som student ved Noregs musikkhøgskole (NMH) i Oslo, følte Eirik at tida var inne for å kome seg vidare.

Han kontakta den første og beste organisasjonen han fann, og enda opp i Skeiv ungdom. I dag er han nestleiar der.

– Det finst mange måtar å kome ut på. Sjølv syntest eg det var fint å byrje innover i Skeiv ungdom.

Når turen kom til medstudentane på NMH, var det viktig for Eirik å ikkje gjere noko stort nummer ut av det å stå fram.

– Ingen heterofile treng jo å kome ut, eller å spørje andre om det er «greitt» at dei er heterofile, seier han.

For Luca handlar det å kome ut som transmann ikkje berre om formidling, men òg eit viktig medisinsk aspekt. Denne våren kom stadfestinga han har venta på – han får løyve til å gjennomgå kjønnsbekreftande behandling. Behandlinga vil gje Luca det han kallar ein biologisk mannleg framtreden, og vil gjere det lettare for omgivnadene å skjønne at Luca er ein mann.

Prosessen er omfattande, og vil sannsynlegvis følgje han resten av livet. I takt med at testosteronnivået i kroppen aukar, vil stemmen hans gradvis bli mørkare. Veksten av kroppshår vil tilta, og muskelmassen blir auka. Luca gleder seg, og rapporterer jamleg på bloggen bestmedbart.wordpress.com.  Men å kome der har ikkje vore ein enkel prosess. For å få løyve til behandling, blir det krevd minimum eitt år utgreiing hos eit psykologteam.

Gjennom nitidig vurdering skal ein vurdera om søkjaren er eigna. Det norske systemet blir sagt å vere ekstra strengt, og så mykje som 80 prosent av søkarane får avslag. Luca var ein av dei få heldige.

Etter den avgjerande sommaren i Trondheim, byrjar Luca på biologistudiet ved Universitetet for miljø– og biovitskap på Ås.

Frå første studiedag presenterer han seg med namnet Luca, og gjer det klårt for alle at han ynskjer å bli omtalt med pronomenet «han».

Samstundes sender han ut ein epost til gamle vener, frå både Blindern og andre stader, og gir dei om lag same melding.

– Folk på Blindern tok det kjempebra. Dei er ikkje alltid like flinke på nytta av ordet han, men har uansett ein veldig positiv innstilling, siar Luca.

Mottakinga på Ås gjekk ikkje like knirkefritt.

– Eg har fått ein del drit frå folk der. Mykje av årsaka trur eg ligg i at ein større del av studentane på Ås kjem frå små stader, og at mange av dei studerer naturvitskap. Det virkar som om dei er meir opphengt i biologiske forklaringar, og mindre interessert i menneskelege aspekt.

Òg Eirik har opplevt at gammaldagse haldningar hengjer igjen blant dagens studentar.

– Vi var på studietur til Tyskland, og hamna ved ein tilfeldigheit i ein homsebar. Ingen i følgjet hadde forresten noko problem med at eg var homo, men då dei sjølv fann ut at dei var i ein homobar, sprang dei for livet.  Eirik presiserer at medstudentane tok det veldig fint då han kom ut med legninga sin, og at han ikkje tok det som skjedde så alvorleg.

– Men det viser vel at det enno er noko smågrums å ta tak i, sjølv her.

LES SAKA I UNIVERSITAS (på bokmål)!