Forfattaren hugsar ein seriøs og ambisiøs 20-åring, som gjekk i fjellet og tenkte.
– Eg hugsar optimisme, både på eigne vegner og på verda sine vegner. Nittitalet verkar som ein fjern draum no, med tanke på verda.
Me har spurt forfattar Gunnhild Øyehaug om kven ho var som 20-åring. I 1995.
Dette var tre år før Øyehaug debuterte med si første diktsamling, Slaven av blåbæret, på Samlaget.
Seinare har det kome både noveller, essays, teater, filmmanus og romanar. I 2008 kom romanen Vente, blinke, som mang ein ung litteraturinteressert bergensstudent har kjent seg att i.
Gunnhild Øyehaug (f. 1975)
- Frå Ørsta, men busett i Bergen
- Nynorsk forfattar som debuterte med diktsamlinga Slaven av blåbæret (Samlaget) i 1998
- Har gitt ut ei rekkje romanar, essays og noveller
- Er omsett til ei rekkje språk og nominert til amerikanske National Book Award for omsettinga av Vente, blinke i 2018
- Har mellom anna fått Sultprisen, Nynorsk litteraturpris og Bjørnsonstipendet
- Har hovudfag i litteraturvitskap frå Universitetet i Bergen
- Jobbar som lærar ved Skrivekunstakademiet i Hordaland
Frå Ørsta til Bergen
– Eg var i Ørsta, budde heime, hadde studert eit halvt år på nordisk i Volda etter vidaregåande, og heldt fram med det til sommaren, då eg flytta til Bergen, for å bu på det som mitt vesle søskenbarn trudde var ei pappkasse utan tak (ein hybel). Eg hugsar meg som ein svært seriøs og ambisiøs tjueåring med trong til å gå i fjellet og tenke.
Det aller sterkaste minnet hennar frå det året meiner ho må ha vore infomøtet på allmenn litteraturvitskap.
– Eg kom til Bergen med ein idé om at det var få som likte bøker på den inderlege måten som eg gjorde, og tenkte at der kanskje kom til å vere ein ti-tolv stykke. Men så var det over hundre som hadde tenkt å studere litteratur. Eg vart heilt overvelda og lukkeleg og eg venta utolmodig resten av mitt år som tjueåring på at eg skulle bli tjueein og byrje der. Og det blei faktisk akkurat så fint som eg hadde håpa.
Forfattarambisjonar
– Eg hadde ingen tvil om at eg ville bli forfattar. Men eg byrja også å lure på om eg skulle bli akademikar, eg fekk på trykk eit essay om Ivar Aasen og Rasmus Rask i Syn og Segn, og eg hugsar diskusjonar på høgskulen som eg sette stor pris på, førelesingar som gjorde inntrykk.
– Korleis var kvardagen?
– Eg tenkte dagen lang. Nei da! Eller jauda. 1995 var eit år med studium, første halvår gjorde eg ferdig nordisk og fonetikk og lingvistikk ved Høgskulen i Volda, og deretter eit litt trasig halvår i Bergen med ex.phil. fram til jul. Trasig fordi eg sleit med å finne eit miljø eg kunne kjenne meg heime i. Eg var mykje på kunstmuseum.
Ho hugsar ikkje sjølve 20-årsdagen 9. januar 1995.
– Men eg veit at eg nok var sentimental på eigne vegner og tenkte rørt på at no var denne digre milepælen nådd i livet, mens eg stira inn i ein blomebukett. Eg hadde heilt sikkert venner på besøk og vi åt heilt sikkert sjokoladekake.
Atomkrig og målsak
Kjernefamilien beståande av mor, far, bror og syster, var og er inspiratorar og vegvisarar for Gunnhild.
– Mor og far var lærarar, og var aktive i politiske organisasjonar (Mållaget, Nei til Atomvåpen), var opptekne av musikk og film. Søster var ein råtass av ein fjortenårig luring, og bror hadde ein tendens til å peike på fantastiske ting, som David Lynch, Monty Python, etc.
– Kva var di største frykt?
– Atomkrig, det er framleis mi største frykt.
– Hugsar du kva som skjedde elles i verda?
– Eg hugsa faktisk ingenting heilt til eg sjekka Wikipedia, og fann ut at då eg var tjue var året då Televerket skifta namn til Telenor, Noreg vann Grand Prix med «Nocturne» og Jacques Chirac vart president i Frankrike. Krigen i Bosnia hende også dette året, det hugsar eg.
Klassisk og Tom Waits
Ho hugsar betre kva ho las, såg på og høyrde på i 1995. Gjennom studiane i nordisk oppdaga ho Arne Garborg, og på tv-fronten synest ho å minnast å sjå Monty Pythons Flying Circus i bror Olav sin spolte versjon.
På spelaren var det svært mykje til barokkmusikk, (nærmare bestemt Bach i det uendelege, og Monteverdi), Fläskkvartetten, og debutplata til Tom Waits, «Closing Time», særleg songen «Ol’ 55».
– «Now the sun’s coming up, I’m riding with lady luck, freeway, cars and trucks, stars beginning to fade»: det er litt komisk at akkurat dette scenariet betydde så mykje for meg, så langt unna eg som tjueåring og person var «freeway, cars and trucks», (bortsett frå at eg faktisk tok sertifikatet dette året), men det er nok «I had to be on my way» som betydde noko, for eg, ein altfor alvorleg tjueåring, med hovudet langt inne i Monteverdi, måtte ut, og eg reiste jo faktisk ut, heilt til Bergen.
– Ikkje gløym kven du er
– Kva ville du tenkt om du no møtte deg sjølv som 20-åring?
– Eg ville ha blitt imponert over kor dedikert ho gjekk i fjellet og tenkte, kor inderleg ho elska steinar og tre og så vidare, og dei rynka augebryna hennar når ho såg meg sjølv i ansiktet og vurderte kven eg i all verda har blitt.
– Kva råd ville du gitt til deg sjølv?
– Ikkje gløym kven du er, men ver open. Og hald fast. Det kjem til å gå. Det er i prinsippet det rådet eg har gitt meg sjølv undervegs.
