Å sjå på fjell
Ulikt mange nordmenn er eg ikkje veldig glad i å gå i fjellet.
Denne artikkelen er eldre enn 1 år gamal. Det betyr at noko av informasjonen kan vere utdatert.
I kulturlandskap og diverse skog går eg gjerne, men fjella er for bratte og steinete. Heilt upatriotisk er eg likevel ikkje, for eg liker unekteleg å sjå på fjell. Det er òg eit veldig norsk fenomen, det å sjå på fjell.
Generelt er nok dette med utsikt viktigare her i Noreg enn i andre land, der det jo ikkje finst stort å sjå på. Dei stakkars menneska i utlandet bur gjerne i tronge gater i store byar, der det handlar meir om å skjerme seg sjølv mot innsyn enn om å sjå ut. Akkurat no residerer eg for min del i fiskarlandsbyen Tromsø, og her er det så lite folk at sjansen for at nokon av dei tilfeldigvis skal stire inn gjennom akkurat mitt vindauga, ikkje eksisterer.
LES OGSÅ: Syria – ei turistperle?
Forresten har eg ingenting å skjule heller. Eg står tidt og ofte ved glaset og sleikjer i meg utsikta, som inkluderer den aller viktigaste faktoren i ei kvar utsikt, nemleg eit fjell. Mange fjell, sant å seia, men høgast ruvar Tromsdalstinden, 1238 moh., eit praktfullt fjell, heilagt for samane. Eg sit store delar av kvar dag innandørs og arbeider med diverse tull – langt dummare ting enn denne teksten – framfor ein dataskjerm. Då er den einaste lisa eg har, det å gå bort til vindauga og kike ut.
Det gjev ei kjensle av fridom, trass alt, å sjå noko så vakkert, noko så høgt. Utan å måtte gå dit, kan eg dessutan fantasere om utsikta der oppe frå, som må vera endå mykje vakrare enn her nede.
LES OGSÅ: Ein blodig fin by
No burde eg sikkert nytta høvet her til å uttala meg bastant og pasjonert i den knallharde debatten som for tida pågår om Noregs nasjonalfjell, der søringane hevdar at demokratisk valde Stetind i Tysfjord i Nordland, ikkje lenger fortener statusen sin. Men det skal eg ikkje, fyrst og fremst fordi diskusjonen er hjernedaud. Fjella kunne nok ikkje brydd seg mindre.
Om ikkje anna er eg i godt selskap når eg driv dette dagdrøymeriet mitt opp mot tindane. Gamle Aasen, til dømes, verkar djupt forelska i “Dei gamle fjelli” – dei i syningom, altså – og Vinje er ikkje mindre ekstatisk der han står “Ved Rundarne”, eit dikt som jamvel Fantomet i Notre Duck liker å framføre, i det velkjende Donald-stykket.
Viktigare likevel synst eg eit sitat frå Sandemose er, frå aller siste side i En flyktning krysser sitt spor, om Halfway Mountain, eit relativt ukjent fjell i det indre av Newfoundland: “[…] det er rart å se hvorledes et slikt fjell er blitt noe helt annet enn før, hver gang man har beveget sig et stykke og ser på det igjen. Tusen forskjellige beskrivelser kan du få av Halfway Mountain og alle er like riktige. Jeg kjenner en sterk trang til å si dig dette nu, at fjellet er stort og mangesidet, men den som lå i lenker på jorden så bare Halfway Mountain fra det stedet hvor han lå.”
LES OGSÅ: Brått som eit filmtriks
Eg kom til å hugse desse linene ein dag heime på Melhus i Sør-Trøndelag, der fjernsynsmasta på toppen av det 700 meter høge Vassfjellet ser ut til å rage i vêret nærast beint over sentrum i bygda. Men køyrer ein frå sentrum eit par kilometer sørover i dalen, oppe i åsane på hi sida av han, verkar det som at masta fylgjer etter ein, at ho slett ikkje står der ein trudde, at fjellet altså har narra ein! Likeins om ein i staden køyrer nordover frå sentrum; ho fylgjer etter dit òg.
Tromsdalstinden er det gjeve ut ei eiga fotobok om, med over hundre bilete av fjellet alle tekne frå same utkikspunkt. Skiftingane er enorme, frå dag til dag, med vêr og vind. Dimed går ein heller ikkje lei av å sjå på fjellet, det er ein spennande film som ikkje tek slutt. Ikkje di mindre er det altså det same fjellet heile tida, det blir ståande, just som Aasen skreiv: “Der er so mange Hendingar / i Bygdom komne til; / me sjaa so mange Vendingar / alt paa eit litet Bil. / Dei hava snutt um Vollarne / og flutt og rudt og bygt; / men dei gode gamle Kollarne / dei standa lika trygt.”
LES OGSÅ: Det gløymde sviket
Når alt dette er sagt, bør det vel nemnast at Aasen, Vinje og for den del Sandemose nok gjekk opp i fjella innimellom, dei stod ikkje berre i låglandet og stirde på dei. Eg blir litt skamfull, og faktisk har eg no tenkt å rive skinnet av kaldgrauten eg òg, og klatre til topps på Tromsdalstinden. Eg hadde planlagt turen no på laurdag, men eit fyrste gløtt ut vindauga om morgonen, synte at det plutseleg låg nysnø der oppe, noko som heilt tok brodden av meg. Sidan har det berre snøa og snøa både nede i Tromsøs gater og oppe på tinden. Eg vil jo ikkje bli teken av skred, det ville vore audmjukande midt i juni, så vi får berre vone at det rekk å bli bert der oppe før sumaren er over, slik at eg får gjennomførd det gode forsettet mitt.
Inntil vidare står eg ved glaset med ein kaffikopp, og fylgjer veldig nøye med.
