Å svele, svele! Fagre svele!
Denne artikkelen er eldre enn 1 år gamal. Det betyr at noko av informasjonen kan vere utdatert.
Senterpartiet – viss du hugsar dei – har denne veka vore svært stolte over å vere med på å legge fram regjeringas plan for ein kjempelang ferjefri veg på Vestlandet.
Om dette har det allereie blitt sagt mykje. Og det kjem til å bli sagt meir. Sjølvsagt kjem Frp til å snakke om bompengar og flåing av bilistar, ting dei er imot alle andre plassar enn der dei sjølve bestemmer. Sjølvsagt kjem SV til å seie noko om at dette er fint, men det hadde vore betre å styrke den meir miljøvennlige jernbanen, eller endå betre: Lage ein skikkelig fin gangsti frå Kristiansand til Trondheim, med rasteplassar der frie teatergrupper framfører multikulturelle nytolkingar av Ibsen når du minst ventar det.
Og sjølvsagt kjem Senterpartiet og Arbeidarpartiet til å på kvar sine måtar hemningslaust overdrive effekten av denne ferjefrie vegen, som kjem til å gjere heile Norge utanfor det sentrale Austlandet godt, og føre til at folk og næringsliv i hopetal flyttar vestover for å leve lykkelig og køyre bil under vatn.
Og sjølvsagt kjem folk flest til å meine mykje og høgt og bli ganske sinte, slik folk har ein tendens til når det gjeld veg og bil og samanlikning mellom ulike landsdelar.
Men eg er redd for at alt dette vil bleikne mot den mest irriterande motstanden mot ein lang ferjefri vestlandsveg. Den mest irriterande motstanden kjem denne gongen som så mange gonger før til å komme frå nostalgikarane.
Nostalgikarane. Alle dei utflytta vestlendingane. Alle dei som framleis har hytte der. Alle vi som vaks opp med ferjer. Eller har feriert med ferjer.
Ferjefri, kjem nostalgikarane til å tenke. Ferjefri!?!?
Nostalgikarane kjem til å seie at ein ny ferjefri veg vil gi eit effektivt og moderne, men sjellaust Vestland. Eit straumlinjeforma Vestland. Utan særpreget som ferjene gir. Nostalgikarane kjem til å mimre hemningslaust om barndommens ferjeturar. Om kva dei gjorde med oss som menneske. Om langsom tid. Om ei tid då ikkje alt i samfunnet handla om å komme fort fram, ei tid då det også handla om å ta inn alt rundt seg, om menneskelig samvær. Vi kjem til å feilhugse alle timane i barndommen vi brukte i harmonisk leik på bildekket medan naturen breidde seg ut framfor oss i all si prakt, og vi kjende med oss sjølve korleis denne ferjeturen var med på å knyte bymann og bonde saman.
Skal det vere slutt på dette no då? kjem nostalgikarane til å spørje. Skal alt handle om effektivitet? Og vi kjem til å gløyme alle timane i ferjekø. Eller kanskje kjem vi til å påstå at til og med ferjekøane var idylliske. Vi kjem til å fantasere fram mellommenneskelig kontakt og piknik i ferjekøane. Det kjem til å alltid vere sol og svele. Vi kjem til å snakke om at ferjene er Vestlandets sjel og nerve. Og milt, for alt eg veit. Vi kjem til å gløyme sure billettørar og regn, vi kjem til å gløyme råkøyring og ventetid. Vi kjem til å gløyme alle gongene vi måtte køyre uforsvarlig fort for å rekke kveldens siste ferje etter at vi hadde vore på kino i byen, med gassen i golvet og Bonnie Tyler på full styrke. (For la oss vere ærlige om dette. Uansett kva alle som skriv romanar påstår, så høyrde vi ikkje på The Smiths og Dead Kennedys på åttitalet. Vi høyrde på T’Pau. Og Belinda Carlisle. Og Rick Astley. Og – la oss seie det som det er – Bonnie Tyler. Og ferjene, og køane, irriterte oss ganske mykje.)
Vi kjem til å bli urimelige og snakke om noko heilt anna enn det som er saka her. Det er det med nostalgikarar.
Det er det same med OL-søknaden til Oslo. Ein ting er den forutseielige motstanden mot sure folk som ikkje liker konkurransar. Meir irriterande kjem også her motstanden frå nostalgikarane til å vere. Dei som kjem til å minne om at i Lillehammer-OLs tid var idretten mykje mindre kommersiell. Det var ei anna tid, med vadmål og sunne interesser, kaffi på termos, artige hovudplagg, minusgrader og skog. No er heile OL berre merkevarer og pengar. Og OL kjem til å øydelegge Oslo og Groruddalen, der mykje etter planen skal gå føre seg. Folk kjem til å fantasere fram ein mytisk barndommens Groruddal med felles leik over alle grenser, som no blir øydelagt av den korrupte toppidretten.
Nostalgi kan vere fint. Det er ikkje det. Nostalgi kan for eksempel med fordel brukast til å på eit eller anna nivå glede seg over at Bonnie Tyler skal representere Storbritannia i Melodi Grand Prix i år.
Men det får vere grenser.
Først publisert i Aftenposten 9. mars.
