Stortingets høgtidelige practical joke
Denne artikkelen er eldre enn 1 år gamal. Det betyr at noko av informasjonen kan vere utdatert.
Dei fleste tradisjonar er slik at dersom dei hadde blitt lanserte som heilt nye idear no, så ville vi ikkje tatt dei alvorlig.
For noke dagar sidan opna Stortinget. Ein dag full av tradisjonar. Dei fleste av dei rare. Ein av dei direkte mistenkelig.
Eg veit ikkje sikkert om det finst eit skriftlig reglement for korleis opninga av Stortinget skal gå føre seg. Men det gjer det sikkert. Det skriftlige reglementet ser i så fall omtrent slik ut:
«Hans Majestet Kongen skal lese trontalen.
Trontalen skal vere kjedelig.
Etter trontalen skal alle påpeike at årets trontale var kjedelig.
Under trontalen skal politikarane høyre etter, sveitte og sjå litt malplasserte ut.
Politikarane skal pynte seg.
Dei politikarane som ikkje er i stand til å pynte seg, for eksempel SV-arar som ikkje kan knyte slips, får lov til å bli heime og kalle det ein protest mot monarkiet.
Etter Stortingets høgtidelige opning skal journalistar spørje politikarar, som om dei var små barn, om det er noko litt spesielt med opning med kongen og greier. Politikarane skal svare, som om dei var trettenåringar som har møtt sitt store idol at ja, det er det.
Talen om rikets tilstand skal lesast av regjeringas yngste på nynorsk.»
Og det er dette siste eg lurer spesielt på.
Det er altså tradisjon for at talen om rikets tistand blir framført av regjeringas yngste medlem på nynorsk.
Ærlig talt. Det er berre dårlig gjort.
Det er her grensa mellom tradisjon og practical joke blir kryssa.
Kvar kom denne ideen frå? På eit eller anna tidspunkt har nokon sannsynligvis sagt: «Folkens. Trontalen er kjedelig. Kongen synest trontalen er kjedelig å lese. Alle andre synest trontalen er kjedelig å høyre på. Alle må pynte seg. Det er ubehagelig. Det er varmt. Stortingsopninga er kort sagt ein forferdelig dag som vi må gjennom. Hadde det ikkje vore bra å ha i alle fall eittinnslag denne dagen som er bittelitt morsomt? Høyr på dette forslaget: Kva med å tvinge den ferskaste, mest uerfarne og mest nervøse statsråden til å framføre ein tale på eit språk vedkommande ikkje beherskar?»
Og så blei det litt fnising, kanskje.
Nokon såg seg nervøst rundt og sa: «Vi kan ikkje gjer det. Kan vi gjere det?»
Og så blei dei enige om at ja, det kan vi. Litt moro må vi få ha.
I år øydela jo Jens Stoltenberg all moroa då han rett før stortingsopninga innsette ein ny statsråd som faktisk kan nynorsk.
Derfor var det nok mange som var skuffa i år. Mange som kjende seg snytt. Mange som gjekk frå stortingsopninga og mumla «Stoltenberg er ein gledesdrepar. Når talen blir lesen av nokon som kan nynorsk, så er jo dette berre endå ein kjedelig tale. Om vi ville ha to kjedelige talar denne dagen, så kunne vi berre bedt kongen om å ta sin ein gong til.»
For tidligare har nynorsk-talen om rikets tilstand vore det einaste høgdepunktet for dei politiske veteranane. Sjølve grunnen til at dei har halde ut pynting og trontale. Alt er verd det, berre for den deilige gleden ved å lene seg tilbake og sjå ein politisk fersking skjelve på hendene og sveitte på overleppa i eit rom fullt av kongelige, og prøve hardt å lese ord som «kverrsetjing» eller «vyrde» eller «styrkt».
For taleskrivarane gleder seg heilt sikkert også til dette. Dei morar seg med å legge inn Sylfest Strutle-ord i talen, for å sette ut ferskingen.
«Det er turvande med ein monaleg auke i tilskott til kvavsleggjingstarv,» skriv dei kanskje.
Og så lener seg seg tilbake med små forventningsfulle glis og tenker: No skal vi sjå kor mykje du er verd, fersking.
Dette er det nærmaste politikken kjem rituala ein må gjennom for å få bli med i studentforeningar. Når du styrer landet, kan du ikkje godt kreve av nye statsrådar at dei skal drikke blod eller gå nakne på hendene over Stortorget for å vise at dei verkelig vil sitte i regjering. Eller, du kan sjølvsagt gjere det, men det er slikt som fort kan komme til å bli brukt mot deg.
Men du kan tvinge ferskingen til å lese ein formell tale som alle høyrer, på eit minoritetsmål.
Det er då noko.
Med mindre statsministeren øydelegg moroa, sjølvsagt.
Alle håper no at dersom det blir regjeringsskifte etter valet neste år, så er den nye regjeringas yngste ein skvetten broiler frå Austlandet.
Stod først på trykk i Aftenposten 6. oktober.
