Universiteta er ei krigssone

– Eg beklagar, men eg kan ikkje forklare deg kva eg føler. Dette minner om folkemordet i Rwanda. Born er mentalt øydelagde etter å ha sett foreldra sine bli drepne rett føre auga sine, berre på grunn av to personar som kjempar om makt. Me ivorianarar bryr oss ikkje om kven som er president, vi vil ha fred og leve som vi gjorde før, seier student Ashley Malan i Elfenbeinskysten til Under Dusken.

Etter at president Laurent Gbagbo nekta å gå av etter eit val alle internasjonale observatørar hevdar han tapte har den vest-afrikanske republikken sklidd ut i regelrett borgarkrig. Det blir rapportert om massakrar av hundrevis av sivile og millionar er drive på flukt.

– Tek våpen i hand
I mange land blir studentane sett på som ei positiv kraft, men den skildringa passar diverre ikkje for studentane i Elfenbeinskysten, ifølgje tidlegare dagleg leiar Guro Almås i Fellesrådet for Afrika.

– Studentorganisasjonen Fédération estudiantine eit scolaire dei Côte d'Ivoire (FESCI) har vore den viktigaste rekrutteringsbasen for militsen til Gbagbo Dei unge patriotane, seier ho.

FESCI vart danna medan Gbagbo var i opposisjon og støtta han i kampen hans for demokrati og fleirpartisystem.

Politikken har infiltrert universiteta. Dei to leiarane har brukt studentane til å forsvare ideologien sin

– «Gerard»
– På den tida var studentorganisasjonane ein viktig faktor for å bringe demokrati til Elfenbeinskysten, fortel Almås.

Men etter Gbagbo kom til makta vart studentorganisasjonen forvandla til ein pro-Gbagbo-rørsle som slo brutalt ned på politiske avvikarar.

– FESCI fekk økonomisk støtte frå regimet og det vart farleg å organisere seg for nokre andre enn Gbagbo ved universiteta, seier Almås.

Nokre turde likevel å bryte med studentrørsla, og blant avhopparane finn vi blant anna Guillaume Soro som no leiar opprørsstyrkane Force sin Nouvelles. Studentmiljøet vart sterkt polarisert.

Jusstudent «Gerard», som ynskjer å vere anonym, fortel at mange studentar no har teke til våpen og kjempar for ei av sidene, og at campusane ligg forlate og øydelagt.

– Politikken har infiltrert universiteta. Dei to leiarane har brukt studentane til å forsvare ideologien sin, seier han.

Innesperra i to veker
Elfenbeinskysten var kjent som eit økonomisk mirakel, og var blant Afrikas rikaste og mest vellukka land etter frigjeringa i 1960. Den økonomiske hovudstaden Abidjan vart reknas som Vest-Afrikas Paris. No er byen omgjort til ei krigssone. Ein million er allereie drive på flukt, resten sit innesperra i sine eigne heimar. Blant dei er Gerard.

– Eg prøver å halde motet oppe, men eg er bekymra for familie og venner sidan det er så mange våpen i feil hender. Plyndrarar går til åtak på husa våre. Mange sivile har vorte drepe som følgje av kampar som har føregått utanfor deira eigne heimar, fortel han.

I to veker har Gerard og familien sete innesperra i huset sitt i Abidjan.

– Vi rekte heldigvis å samle opp ein del mat, men det gjeld di verre ikkje alle. Fleire har døydd av svolt eller mangel på medisinar. Vi rasjonerer maten vi har, fordi vi ikkje veit når dette tek slutt, seier han.

Frå økonomisk til politisk krise
Korleis kunne dette skje med Elfenbeinskysten? For å få svar på det må vi ifølgje Guro Almås tilbake til 80- og 90-talet. Gjeldskrisa ramma land etter land i Afrika, og Det internasjonale pengefondet (IMF) og Verdsbanken og kravde massive økonomiske innstrammingar, mot valdsame protestar.

– Alassane Ouattara, ein tidlegare IMF-mann, var statsminister og iverksette dei brutale innstrammingane, medan Laurent Gbagbo grunnla partiet Front Populaire Ivoirien i protest mot reformane, fortel Almås.

Kjernen i dagens konflikt, det nasjonalistiske omgrepet «Ivorité» som vart innført etter ein politisk maktkamp i 1993, førde til fleire fordomar mot gjestearbeidarar og folk frå det hovudsakleg muslimske nord. Berre «ekte» ivorianarar skulle få delta i politikken. Blant anna var omgrepet designa for å hindre Ouattara, som hadde far frå Burkina Faso, frå å kunne stille til val.

– Den diskriminerte folkesetnaden i nord samla seg rundt Ouattara, og eit kupp i 2002 utløyste ein borgarkrig der dei Ouattara-allierte Force sin Nouvelles okkuperte heile den nordre delen av landet, seier Almås.

Krigen enda i ei fredsavtale i 2005. Valet i 2010 skulle sameine landet igjen. Det skjedde ikkje.

– To røyndomar
Gbagbo nekta å gje frå seg makta og barrikaderte seg i presidentpalasset. Situasjonen utvikla seg til ein fullskala borgarkrig i slutten av mars.

– Vi er i den absurde situasjonen at begge to ser på seg sjølv som president, seier jusstudenten Gerard.

For sjølv om eit nærast samstemt internasjonalt samfunn seier at Gbagbo tapte valet, opplever tilhengarane hans ein heilt annan røyndom.

– Generelt har folk i sør ei forståing av at Gbagbo vant og at ytre kreftar freistar å blande seg inn. Ouattara blir oppfatta som illegitim, alliert med Frankrike og kreftar utanfrå. Det eksisterer to heilt ulike oppfatningar av situasjonen: Det ivorianske folk mot ein diktator, eller ein ekstern invasjon av landet, seier Guro Almås.

Styrkane til Ouattara pågreip Gbagbo i presidentpalasset 11. april. Dei ser ut til å vinne krigen, men til ein stor pris:

– Det er oppdaga massegraver. Tusenvis av sivile er vorte drepe på politisk grunnlag. Det totale omfanget av kva som føregår anar vi ikkje. Det er væpna grupper på begge sider som begår lovbrot, og korkje Gbagbo eller Ouattara har full kontroll over styrkane sine, seier Almås.

LES SAKA I UNDER DUSKEN!