Kan bli historisk: Førdefjorden-saka startar i Efta-domstolen

Måndag set Naturvernforbundet og Natur og Ungdom seg på toget for å vere på plass i Luxembourg når høyringa i Efta-domstolen startar onsdag morgon.

– Vi gler oss veldig. Vi er veldig optimistiske og forventar at Efta-domstolen vil gi oss tydeleg medhald, seier leiar i Naturvernforbundet Truls Gulowsen til NTB.

16 år lang strid

Striden om Førdefjorden har rasa i 16 år. Det striden står om er at staten har tillate dumping av opptil 170 millionar tonn gruveavfall i fjorden frå selskapet Nordic Mining.

Forureininga vil føre til utrydding av liv i fjorden, meiner miljøorganisasjonane, som lener seg tungt på EU og EUs vassdirektiv i saka. Slik forureining er ulovleg ifølgje EUs vassdirektiv og vassforskrifta, hevdar dei.

Vassdirektivet vart innlemma i EØS-avtalen i 2009. Ifølgje direktivet kan forureining berre tillatast dersom det er av overordna etter vesentleg samfunnsinteresse.

– Tingretten la til grunn at aksjonærinteresser og lønnsam drift kan vere ei slik samfunnsinteresse. Det meiner vi er feil, seier Gulowsen.

Bede Efta-domstolen om råd

I januar i år tapte organisasjonane på alle punkt i Oslo tingrett. Men no rustar dei seg for ein ny runde i lagmannsretten.

I samband med dette har organisasjonane bede om ein rådgivande uttale frå Efta-domstolen. Håpet er at domstolen vil slå fast at løyvet til staten er i strid med EUs vassdirektiv.

Det vil i så fall gi miljøorganisasjonane eit kraftfullt våpen i lagmannsretten. Efta-domstolens tolkingar er rettleiande, men blir ofte tillagd stor vekt.

– Vi reknar med at vi får sterk støtte frå Efta-domstolen. Det vil bety at lagmannsretten må leggje andre prinsipp til grunn enn det tingretten gjorde, seier Gulowsen.

Usamde om tolking

Både EU-kommisjonen og Eftas overvakingsorgan Esa har uttalt seg i saka. Begge meiner at verken omsynet til privat forteneste eller skatteinntekter fell inn under kravet i vassdirektivet for å tillate forureining.

– Elles (…) kunne alle lønnsame verksemder bli klassifiserte som å vere av overordna samfunnsinteresse, noko som alvorleg ville undergrave vassdirektivet. Dei interessene som rettferdiggjer eit unntak må derfor, ifølgje Esa, vere direkte fordelaktige for offentlegheita, heiter det i Esas uttale.

Medan miljøorganisasjonane tek uttalen til inntekt for sitt syn, meiner regjeringsadvokaten, som fører saka for Klima- og miljødepartementet, at Esa og EU-kommisjonen også opnar for at «sosiale og økonomiske omsyn kan grunngi unntak frå forringingsforbodet i vassdirektivet».

Efta-domstolen har sett av ein dag til høyringa. Ei avgjerd vil truleg komme på nyåret.