Om du ikkje er ein sjølverklært dyreelskar kan En reisende katts beretninger vere vanskeleg å få grep om. Men om du held det ut, får du mykje igjen.
Eg kallar på alle med eit snev av dyregalskap!
Magne Tørring har gjort oss alle ei teneste og omsett denne moderne klassikaren som har vore i sal på japansk sidan 2012 på og engelsk sidan 2017.
Rammeforteljinga er ein køyretur med den unge mannen Satoru og gatekatten han tek inn, Nana. Dei besøker menneske som har vore viktige for Satoru gjennom livet – og som potensielt kan gjere dei begge ei stor teneste no.
En reisende katts beretninger
Forfattar: Hiro Arikawa
Omsett til norsk av: Magne Tørring
Forlag: Vigmostad & Bjørke
Utgjeve på norsk: September 2025
Utgjeve på japansk: 2012
Menneskeleg katt
Satoru Miyawaki får nærast status som helgen i boka. Han er eit eksemplarisk menneske som har stått i prøvelse etter prøvelse utan å vike på karakterfronten. Slik vi alle veit vi skulle ha vore. Hans enorme kjærleik for desse firbeinte er vanskeleg å ta inn over seg med mindre ein har same gen.
Nana er ikkje like lett å bli klok på. Han er ein gatekatt som blir teken inn i varmen, men som har noko latterleg og motbydeleg ved seg. Han er som ein tenåring i gamal katts kropp, med sjølvmotseiande trekk. Kvikk, sjølvopptatt og lite audmjuk – men ikkje utan kjærleik.
Eit menneske, og ein enda meir menneskeleg katt.
Ikkje same humor
Kvar gong eg tar boka opp bruker eg nokre minuttar på å venne meg til språket. Eit gjensyn med ord som «korpulent», «affisering» og «ufortrødent» tek eg imot med opne armar. Verre er det med desse metaforane: «Som en due som har blitt truffet av en ertepistol», eller «jeg skøt sporenstreks bust» eller «en regelrett flehmen-grimase». Boka skal vere humoristisk, men eg trur ikkje vi har same humor, og det opplevast noko utdatert.
Eit betre grep er at kvar gong vi følgjer katten Nanas perspektiv, skjer det i ei anna font. Det fungerer godt, særleg fordi historia hoppar litt fram og tilbake i tid. Det er mykje å halde styr på.
Læra om kattar og Japan
Satoru og Nana er på ei reise gjennom eit land eg aldri har vore i, men som eg har forventningar til. Og dei innfrir. Forfattaren held litt igjen i beskrivelsane, men fargane er der. Det er det Japan oss utanforståande kjenner til, med samuraiar på teiknefilm, Fujifjellet som ruver med sine 3776 høgdemeter, andre åndelege aspekt og japanske rettar.
Og så kjem ein utan tvil på innsida av ein katt. Visste du til dømes at kattar er gode på å setje grenser? At dei blir døsige i regnvêr, kan lukte sjukdom og har selektiv musikksmak?
Djupe tankar
Og midt mellom alle japanske og kattistiske emne, blir boka brått filosofisk. I små glimt. For Satoru og Nana er på ei reise, og gjennom menneskemøta vert vi eksponert for mellommenneskelege tema som venskap, kjærleik, skilsmisse, skyld og ansvar, sjalusi, einsemd og døden.
For korleis kan ein vere eit godt menneskje når livet er vanskeleg? Når ting ikkje går som planlagd? Kan ein samanlikne sorg? Eller min personlege favoritt: «Hva hjelper det å bli klok av skade når skaden alt er skjedd?»
Så sjølv om eg aldri fann heilt tonen med Nana, gret eg nokre tårer når boka nærma seg slutten. Eg sat igjen med tankar som var høgare, eller djupare, enn den språklege frustrasjonen.
Og eg ønskjer meg no offisielt ein katt.
