Oktober og Riga

Ikkje anna enn at eg var der for ei veke sidan. Det er altså berre ein reint tilfeldig samanheng. Men kva er vel oktober sjølv anna enn det reine tilfellet? Namnet betyr ”den åttande”, samtidig som alle veit den er den tiande månaden i året. All denne rekninga på timar, dagar, veker, månader og år er jo berre ei rekning med det tilfeldige – så det er det same kva ein kallar det berre det kjennest rett.

Og ordet Oktober med sine dunkle vokalar og skarpe opningskonsonantar kjennest rett som namn på den månaden dagane blir synleg kortare, nettene tydeleg kaldare, fuglane meir rastlause, mens lauvet gulnar og fell, fjella opnar seg som fargelagde tankar og me flyttar oss nærare kvarandre på vegar, torg og kafear. Liksom Riga kan vera namn så godt som noko på den varmen som er nødvendig for å komma seg gjennom lange vintrar med tjuknande is på vatn, elvar og hav – som ein ravgul solnedgang, som den gløden som går gjennom kroppen etter eit lite glas med svart eleksir fylt med utsøkte restar av vår og sommar.

Eg trur på det tilfeldige, det som plutseleg viser seg når ein eigentleg er på veg til noko anna. Midt i den glatte straumen av folk og snakk og rørsler kan eit handtrykk og eit blikk få deg til å sjå heile verda på nytt: Tre og fuglar får nye namn og himmelen løftar seg høg og vid og skaper lange vedunderlege forteljingar for augo dine.

Det gode tilfellet kjem når du minst ventar det. Det er der når du er der, til stades heilt og fullt. Og du kan ikkje ta feil av det. Som ein vakker dag i Riga, med sol over gulnande platan-tre, du grip eit fallande lauv i lufta og legg det mot brystet som om du har fått ein engel oppi hendene. Som ei vakker natt i Riga, du høyrer vinden i lønnetrea spela søte songar, ser månen stå veldig og stille, du kjenner at her har ein draum blitt verkeleg, og du veit du vil ha dette bildet i deg så lenge du dansar under himmelen.

Riga og oktober. I eit leksikon ser eg at det er ein samanheng likevel: Det var i oktober 1944 Russland for siste gong hærtok Latvia, landet der Riga er hovudstad. Ved inngangen til eit nytt hundreår er landet i ferd med å finna ei tru på si eiga framtid. Måtte dette folket få del i sitt gode tilfelle, tenkjer eg då eg set meg inn i drosjen på veg til flyplassen denne dagen midt i ein ny oktober – og ser i det same ein ung gut og ei ung jente gå mot kvarandre på fortauet på andre sida av gata, klare i blikket, stø i stega, løfta hovud, dei kjenner kvarandre ikkje, dei går forbi kvarandre. Drosjen kjører, eg ser meg tilbake og følgjer dei med blikket til dei går i eitt for meg i det sjåføren plutseleg svingar til venstre inn ei ny gate.