Ein av to unge opplever brot på arbeidsmiljølova
Solveig Lycke har sett positiv effekt av fagorganisering på kafeen der ho jobbar. LOs sommarpatrulje meiner mange feil kunne vore unngått med betre rutinar.
Sindre Hornnes i LO ser ei positiv utvikling på arbeidsplassane i landet, men framleis opplever ein del unge å ikkje få det ein har krav på. Han meiner det kan vere vanskeleg for sommarvikarar å ta opp feil med arbeidsgivaren sjølv.
– Med hard konkurranse om jobbane kjenner ein ofte på ei forplikting og lojalitet, då blir det vanskeleg å seie frå når ting ikkje er som dei skal, seier han til NTB.
Hornnes har dei siste vekene vore med i LOs sommarpatrulje, som reiser rundt i Noreg for å snakke med unge arbeidstakarar om korleis dei har det på jobb i sommar. Dei har intervjua 5789 arbeidstakarar, og no er årets tal klare.
Halvparten opplever brot
– Når vi reiser rundt, ser vi at omtrent ein av to opplever ei form for brot på arbeidsmiljølova, opplyser Hornnes.
Han seier dei fleste av arbeidsplassane er glade for å få tilbakemelding om korleis dei kan gjere det betre for unge arbeidstakarar. Sommarpatruljen ser også positiv utvikling på fleire område.
– Det er fleire som får skriftleg arbeidskontrakt, som er eit viktig vern mot misforståingar både for sjefen og den tilsette, seier Hornnes.
Undersøkinga viser også at fleire unge får vaktlistene sine i god tid og i alle fall to veker på førehand. Andelen av dei spurde som opplever brot på reglane om vaktlister, har falle frå 10,4 prosent i fjor sommar til 8,1 prosent i år.
– Unngå misforståingar
Lovbrotet som går mest igjen i Sommerpatruljens undersøking, er manglande informasjon om kven som er verneombod. Over ein firedel av dei spurde svarer at dei ikkje veit dette. Hornnes påpeikar at dette er misforståingar som enkelt kan unngåast, og at fagorganiserte bedrifter skil seg positivt ut.
Solveig Lycke (19) jobbar i sommar som barista på Espresso House på Torshov i Oslo, ein jobb ho har hatt i over tre år ved sida av vidaregåande skule.
Då ho var 17, var ho blant dei som organiserte seg i Fellesforbundet og fekk på plass tariffavtale for dei tilsette. Det medførte betre lønns- og arbeidsvilkår, og timelønna for tilsette på 18 år auka frå 175 til 201 kroner timen.
– Det var ei veldig positiv forbetring både for meg og dei andre tilsette, særleg for oss som har ein lågare stillingsprosent. Med tariffavtalen fekk vi også ei ekstra ferieveke og 12,5 prosent i feriepengar. I tillegg fekk vi ordningar for personalmat, skogodtgjersle og vaskegodtgjersle for arbeidskleda, seier ho til NTB.
Mangelfull opplæring
Ein feil som også ofte går igjen, er manglande opplæring. 12,2 prosent svarer at dei manglar opplæring, opp frå 10,6 prosent i fjor.
Hornnes forklarer at det handlar om opplæring innan helse, miljø og tryggleik (HMS), men også at folk ikkje får grunnleggjande opplæring til å vere trygg i jobben viss noko uventa skjer.
Lycke er glad for at ho fekk god opplæring då ho byrja i jobben på Espresso House.
– Då eg byrja her, fekk eg grundig opplæring over fleire helgar til stillinga mi som gjekk ut på å halde orden i kafeen og uteområdet. Då eg fylte 18 år, gjekk eg over til stillinga som barista og fekk då opplæring i å lage kaffi og stå i kassa, seier ho.
Verstingar
Hornnes opplyser at hotell- og restaurantbransjen er ein gjengangar når det gjeld brot på arbeidsmiljølova. I tillegg ser dei fleire feil hos bensinstasjonar, aktivitetsparkar og treningssenter.
Sommarpatruljen får mange førespurnader om forhold som han trur kunne vore unngått viss bedrifta hadde informert dei tilsette om verneombodet. Mange utfordringar kunne også vorte løyste viss arbeidsplassen hadde hatt betre rutinar på plass.
Lycke seier dei alltid er minst to på jobb, og at dagane kan vere hektiske. Viss noko skulle skje, er ho også klar over korleis ho kan seie frå.
– Vi har valt både tillitsvald, nestleiar og sekretær på kafeen. Vi har også verneombod lokalt og eit hovudverneombod i heile Espresso House.
