Vekas viktigaste: Varmare Europa, massedrap og UNRWA-rapport
Her er nokre av sakene som har vore i nyheitene den siste veka.
Andrea Rygg Nøttveit
Publisert
Europa er det kontinentet som blir varma fortast opp
Varmerelaterte dødsfall har auka med om lag 30 prosent dei siste 20 åra, ifølgje rapporten European State of the Climate 2023.
Rapporten er utarbeidd av Verdas meteorologiorganisasjon (WMO) og EU-programmet Copernicus.
Ifølgje rapporten stig temperaturane kring dobbelt så fort i Europa som i resten av verda i snitt. Dei tre varmaste åra som er registrert i Europa er alle registrert etter år 2020, medan dei ti varmaste åra som er registrert alle er registrert etter 2007.
I fjor hadde elleve av årets tolv månadar høgare temperatur enn snittet, og overflatetemperaturen i havet var den høgaste som nokosinne er registrert.
I tillegg var det meir nedbør enn vanleg, noko som førte til rekordflaumar i desember 2023.
– Klimakrisa er den største utfordringa for vår generasjon. Kostnadane av klimahandling verkar kanskje høge, men manglande handling kostar mykje meir, seier generalsekretær i WMO, Celeste Saulo, i ei pressemelding.
Rapport: Soldatar massakrerte 223 sivile i Burkina Faso på éin dag
Militæret i det afrikanske landet Burkina Faso avretta 223 sivile i to landsbyar den 25. februar 2024. Minst 56 av desse var born.
Dette kjem fram i ein ny rapport frå Human Rights Watch omtala av The Guardian.
Drapa vert sett i samanheng med styresmaktene sin aggressive kamp mot islamistiske terrorgrupper og personar mistenkt for å samarbeida med desse.
Menneskerettsorganisasjonen har intervjua augevitne, menneskerettsaktivistar og andre organisasjonar og meiner åtaket kan vera brotsverk mot menneskeslekta. Åtaket skal ha vore hemn etter at ein militærbase i nærleiken vart angripen av jihadistar.
HRW krev ei gransking leia av anten FN eller Den afrikanske unionen for å sikra ei grundig etterforsking og rettferdig rettssak.
– Dei væpna styrkane i Burkina Faso har gjentekne gongar utført grufulle åtak på sivile under påskot av å nedkjempa terrorisme, nesten utan at nokon vert haldne ansvarlege. Offer, overlevande og familiane deira har rett til å sjå dei ansvarlege for grove overgrep stå ansvarleg, seier administrerande direktør i HRW Tirana Hassan på nettsidene deira.
Angrepet skjer kort tid etter at russiske styrkar har kome til Burkina Faso for å hjelpe militæret, men det er ikkje funne bevis for at desse styrkane var involvert i ugjerningane. Denne veka var afrikanske leiarar samla i Nigeria for å diskutera kampen mot terrorisme, men Burkina Faso deltok ikkje i desse møta.
Rapport: Ingen bevis for at UNRWA-tilsette deltok i Hamas-åtaket 7. oktober
«Israel kom med offentlege skuldingar om at eit betydeleg antal UNRWA-tilsette er medlemmar av terroristorganisasjonar, men Israel har endå ikkje kome med bevis som underbyggjer dette,» heiter det i ein FN-rapport om hjelpeorganisasjonen UNRWA.
Den 54 sider lange rapporten ser på i kva grad FN-organisasjonen opererer etter nøytralitetsprinsippet.
UNRWA er FNs hjelpeorganisasjon for palestinske flyktningar på Midtausten og har rundt 30 000 tilsette, dei fleste palestinarar.
I mars gjekk Israel ut med påstandar om at heile 450 UNRWA-tilsette var militært knytt til Hamas eller andre væpna grupper og at 12 deltok i Hamas-åtaket 7. oktober 2023. Desse påstandane har rapporten ikkje funne noko hald for.
Som følgje av skuldingane stoppa tolv land støtta si til hjelpeorganisasjonen, som er den viktigaste aktøren på Gazastripa. Blant desse var land som USA, Canada, Sverige, Tyskland, Frankrike, Italia, Storbritannia, Danmark og Finland. Fleire av desse gjenopptok støtta etter at UNRWA sparka fleire tilsette.
Sjølv om rapporten ikkje fann bevis for skuldingane om terrortilknyting, peikar han på 50 tiltak for å sikra betre nøytralitet. Blant desse er oppdaterte rettesnorer for nøytralitet som òg tek omsyn til sosiale medium, betre prosedyrar for rekruttering, meir transparens med givarland og Israel og å forby hatefulle ytringar, oppmoding til vald og antisemittisk innhald i alt læremateriell.
Rapporten peikar vidare på utfordringar blant dei fagorganiserte og føreslår betre kontroll med at desse er nøytrale, i tillegg til å få fleire kvinner inn i både fagforeining og leiarposisjonar.
USA har vedteke støttepakke til Ukraina
Onsdag vedtok Senatet i USA ein ny hjelpepakke til Ukraina på 61 milliardar dollar, melder Forsvarets Forum.
Vedtaket har vorte utsett lenge, men støttepakken vart til slutt vedteke med 79 stemmer for og 18 mot.
USAs president Joe Biden lova å få vedtaket sett i verk raskt og Ukrainas president Volodymyr Zelenskyj var raskt ute på X for å takka for støtta.
Hjelpepakken inneber òg ei støtte på 8,1 milliardar til Taiwan, 9 milliardar til naudhjelp på Gaza og andre utsette grupper og 3,6 milliardar til Israel.
Pakken inneber òg eit fjerde vedtak om å forby TikTok, med mindre det kinesiske morselskapet ByteDance vel å selja det.
Mannsutvalet føreslår fleksibel skulestart
Denne veka lanserte Mannsutvalet rapporten sin om utfordringar som råkar gutar og menn spesielt og forslag til løysingar på desse.
Utvalet har sett på tema som familieliv, utdanning, arbeidsliv, fritid, helse, vald og utanforskap.
Rapporten inneheld 35 tiltak for å betra menn sine kår på desse områda, mellom anna:
- Innføra fleksibel skulestart
- Innføra meir praktisk og variert skulekvardag
- Endra opptaksreglar til høgare utdanning
- Setja ned eit mannshelseutval
- Gjera helsetenester meir tilgjengelege for gutar og menn
- Gjennomføra ei satsing på seksuell helse
- Styrka innsatsen for å hindra sjølvmord
- Etablera fleire møteplassar for gutar og menn
- Innføra kjønnsnøytral formålsbestemming i likestillings- og diskrimineringslova
- Skaffa meir forsking og kunnskap om menns likestillingsutfordringar
Vekas lyspunkt: Høgsterett i Den dominikanske republikken slår fast at lover mot homofile er grunnlovsstridige
Denne veka slo høgsterett i Den dominikanske republikken fast at landet sine lover som regulerer seksuell aktivitet mellom menn strir mot grunnlova.
Saka vart klaga inn av ein homofil mann frå Den dominikanske republikken, som argumenterte for at landets lover kriminaliserer samtykkande sex mellom likekjønna og analsex generelt. Mannen forklarte at han som følgje av lovene levde i frykt for å bli straffa og at lovene fører til diskriminering, trugslar, trakassering og vald mot homofile i den karibiske øystaten.
Ifølgje straffelova sin del om seksuallovbrot frå 1998 kan «grov uanstendigheit», som ikkje vert gjennomført av ein mann og ei kvinne privat, straffast med maksimalt tolv års fengsel. Analsex mellom vaksne kan ifølgje lova straffast med ti års fengsel eller psykiatrisk behandling.
Lovene har ikkje vore mykje brukt. I perioden 2000 til 2019 var det ingen tilfelle av saker knytt til «grov uanstendigheit». I same periode var det 69 skuldingar knytt til analsex, der ti leidde til arrestasjon og tiltale.
Høgsterett fann at lovene bryt med den dominikanske grunnlova sin rett til liv, fridom, tryggleik, vern frå lova og retten til å uttrykkja seg sjølv.
