«Bunad er ikkje noko du vel, den vel deg»

Bunad er ikkje noko du vel, den vel deg

Eg har bunadsblues.

Eg kvir meg til 17. mai, fordi eg ikkje har bunaden min i byen.

I år, som i fjor, er eg bunadslaus på den store dagen. Det er få ting som kjennest så underpynta og avkledd som å vere den einaste på frukosten med bare armar.

I tillegg har eg null sjans til å finne ut om eg har gått opp eller ned i vekt det siste året. Eg veit ikkje om bunaden passar! (Sikkert ikkje, og dersom eg måtte ha sydd ut bunaden, vert det ein anna type blues.)

Eg hatar å innrømme det, men då eg fekk bunaden min til konfirmasjonen var eg ikkje kjempehappy. Bestemor fekk seg ein av desse nymotens bunadane som var basert på ein eldre modell, medan eg arva hennar gamle bunad. Då syster mi vart konfirmert fekk ho velje bunad og gjekk for den moderne, svarte vinterbunaden frå Kvinnherad. Og når minstemann skulle konfirmerast fekk ho bestemor sin «nye» vinterbunad.

Eg fekk ikkje velje bunad, men eg hadde i det minste ein annan enn dei andre jentene i klassen.

Noko av det kjipaste som finst er å ha same bunad – same utgangspunkt – som alle andre. Det er først når du reiser ut i verda (les: landet) og kjem saman med bunadar frå kvar ein krik og krok, at du og din bunad vert unik.

I tenåra var det ikkje alltid like stas med bunad. Mor mi var i fleire år fortvila då eg gjekk for små kjolar framfor heildekkande drakt.

Eg synest bunaden min var kjip og keisam, med svart stakk, raud vest og kvitt forkle.

Maks klisjé.

Eg såg på dei som hadde setesdalsstakkar og ho med den svarte valdresbunaden med broderi. Eg ville ha bunad med ei søt kyse, fletteband eller eit stilig belte, som Aust-Telemark.

No er eg av ei anna oppfatning. Bunad er ikkje noko du vel, den vel deg. Og har du ikkje slekt frå ein plass med fin bunad? Synd for deg! Du kan ikkje berre bli nordlending.

Vis meg din bunad, og eg skal sei deg kven du er.

Eg er ei av alle desse distriktsjentene som har forvilla meg over fjellet til Oslo – der ingen på bygda skulle tru at nokon kunne bu.

Etter at eg lufta førsteutkastet til denne teksta med mor, skjøna ho alvoret i bunadsbluesen og sette himmel og jord – og heile Fitjar kommune – i sving for å sende hardangerdrakta over fjellet. Bunaden ser difor ut til å kome saman med sin rette eigar i akkurat i tide til den store dagen.

Kva bunad eg har?

Den raude klassiskaren, vel. Hardangerbunad. Bunaden med stor B. Arva av bestemor frå Ænes i Kvinnherad, der eg har røtene mine.

Forkle sydd i Jondal på 60-talet. Liv frå 70-talet. Skjortesaum og forkle laga av oldemor. Brystduk frå ei anna oldemor, som måtte perlast om etter ein flokk jenter hadde forsynt seg med perler til andre formål. Sølv frå her og der.

Sjølv om eg ikkje lenger bur i eit postkort frå Vestlandet, har eg i alle fall bunaden til å minne meg om kor vakkert det er der. Så i morgon skal eg feire grunnlova med folk frå både fjern og nær. 

LES OGSÅ: Krampaktig familieportrett tek av på Facebook

Regissør Gine Therese Grønner speler rolla som mor, saman med ekskjærasten Kristoffer Joner og dottera deira Téa. Foto: Skjermdump