Eit livslangt løp i ubalanse

Du vert fødd. Det einaste du tenkjer over er at du er svolten, er trøytt eller vil ha kos. Du lever eit enkelt liv, saman med både ei mor og ein far som elskar deg meir enn noko anna i verda, og du har det godt. Du får alle dine behov innfridd, og du har ingenting å klage over – bortsett frå når mjølka ikkje kjem når du vil ha ho, eller at du har luft i magen.

Du vert eldre. Ting er ikkje like enkle lenger. Du får ikkje drikke brus midt i vekedagane. Du får ikkje sjå på tv når det passar deg. Du får til og med ikkje gå med dei rosa sokkane dine på hendene dine om du vil det. Då du gjorde det då du var yngre var dette søtt. No er det berre teit, og mor og far din vert lett irriterte på deg. Du føler at fridommen din er blitt frarøva – du får ikkje leggja deg når du vil, bråka så mykje du vil eller leika så mykje du vil. Du får ikkje leika med dei du vil. Den personlege fridommen din er innskrenka. Kvifor var alt så mykje lettare før?

Du vert tenåring. Alt er vanskeleg no. Du føler at livet ditt er som ein av dei verste og mest svingande berg-og-dal-bane i Tusenfryd. Fyrst går du veldig fort opp, så utruleg fort ned. Du svingar til venstre, får nakkesleng, og svingar til høgre og slår albuen inn i setet. Du syns ikkje det er noko kjekt å leva. Foreldrene dine masar på deg om lekser. At du må vera flink på skulen og få deg ei utdanning? Er det så viktig då? Kan eg ikkje berre ha det kjekt? Dei maser på deg at du må rydde rommet ditt. Kvifor det? Det vert jo berre rotete igjen uansett. Kva er vitsen då? Dei masar kvar gong at du må ete grønsakene dine. Kvifor? Fordi det er sunt og fordi alle barna i Afrika ikkje har mat. Du mistar matlysta då biletet av eit afrikabarn dukkar opp i hovudet. Skulle det liksom få deg til å eta resten av maten? Ertene byrjar å likne barnetær og gulerøtene spinkle Afrikafingrar. Skal det liksom hjelpe å seie slikt?

Du byrjar på ungdomsskulen. Du føler at foreldra dine held deg igjen, passar alt for mykje på deg og har alt for mange reglar. Kvifor må du vere heime klokka ni? Kvifor må du alltid ete middag heime, og svare på telefonen kvart femte minutt mor di ringjer for å høyra kvar du er? Kvifor har ikkje venene dine det slik? Kvifor kan dei vera ute til halv ti? Kvifor kan ikkje foreldra dine sjå at du er vaksen og klarar å passe på deg sjølv? Du har berre lyst til å vera saman med venene dine, fordi dei er dei einaste som forstår deg. Foreldra dine masar, skulen masar. Kvifor gjorde du ikkje leksa? Nei – kvifor? Fordi du ikkje orka? Fordi du har betre ting å finne på? Kvifor skal alle halde deg igjen?

Du byrjar på videregåande, og dei gamle venene dine har dratt kvar sin veg. Du får vera ute til elleve, men har ingen grunn til å vera ute i det heile tatt. Du passar ikkje inn. Dei fleste i klassen din himlar med augo kvar gong du går forbi i gangen eller kviskrar ting om deg når du går inn i klasserommet. Foreldra dine er bekymra. Kvifor sit du inne heile dagen? Kvifor er du ikkje ute? Kvar dag etter skulen, når du kjem inn døra, møter du dei andre familiemedlemma med ein strak finger på handa, og det er ikkje den hyggelege fingeren. Du kjeftar og smell. Rotar, kastar ting i veggen og spelar høg musikk. Kvifor kan dei ikkje la deg vera i fred? Du vil så gjerne ha nokon å vera med. Du vil så gjerne ha ein ven du kan høyra musikk med, snakke med om alt som plagar deg. Du vil gjerne ha ein å dela brus med, handla med og sova hos.

Berg-og-dal-banen vert verre. Du vert kasta rundt i ring, setet har gitt deg gnagsår i baken og fingrane er raude etter at du har klamra deg hardt til håndtaket. Du føler deg ikkje trygg. Du føler deg ikkje komfortabel. Du flyttar for deg sjølv. I ein nedslitt, kald kjellarhybel hos ei dame som er alkoholikar. Du har den fridommen du vil ha. Du kan stå opp når du vil og du kan leggje deg når du vil. Du kan røykje om du vil det, og du kan pisse i dusjen viss du vil det. Likevel gjer du det ikkje? Kvifor ikkje? Du har den fridommen du ville ha då du var mindre – det er ikkje noko som held deg tilbake. Berre deg sjølv. Du kan gjera akkurat slik du vil, for du har ingen å ta hensyn til. Kva med vener? Har du det?

Du får deg kjærast. Ein som verkar søt og oppmerksam. Som stryk deg i nakken og kyssar deg på handa. Ein som lagar mat med deg, ser teite filmar med deg og er pakkesel når du er på handletur. Men du føler at noko ikkje er rett. Du har knytta eit band med eit anna medmenneske, men likevel føler du at du ikkje er komfortabel. Du klarer ikkje å slappe av lenger, og sveven kjem ikkje like enkelt som den gjorde før. Har Ole Lukkauge gløymt deg? Strøke deg av lista? Du kan ikkje vera ute så lenge du vil lenger. Du har nokon å ta hensyn til, men likevel er det litt godt å ha nokon å vera med, anten det er ein fin marsdag eller ein sein haustdag i oktober. Kva er det eigentleg du vil?

Du føler deg ikkje fri lenger. Følte du deg nokon gong fri? Kan du gjera kva du vil når du har vener og kjærastar som ventar på deg og vil finne på noko? Når du har nokon som stolar på deg? Når du vert vaksen ser du tilbake til dette. Ungdomstida var eit reint helvete. Du lurte alltid på om kva som var den rette balansen? Kva er den eigentleg? Eksisterer den? Du fann ut at du ikkje var nøgd med noko. Du klarar aldri å finne den rette balansen mellom fridom og tilknyting. Det er ikkje nokon rett balanse. Du må berre leve livet så godt som du kan. Ein kan ikkje vera heilt fri samtidig som ein er knytt til ein eller fleire personar. Du gruar deg til du kanskje får barn? Kva skjer då? Det har vore eit livslangt løp i ubalanse, og slik kjem det alltid til å vera.

Les saka i Magasinett!