«Demokrati er på retur. Det kan du gjere noko med»
Dette er eit meiningsinnlegg og gjev uttrykk for skribenten sine eigne meiningar.
GRATULERER! Du er i dei 8 prosentane av verdas befolkning som bur i eit liberalt demokrati! Ungdomshuset du elskar står i fare for å bli lagt ned, og USA er ikkje eit fungerande demokrati lenger. Kva har dei to tinga til felles?
Eit år inn i fred- og konfliktstudiet mitt ser eg klart tydeleg korleis uro, diktatorar og klimakrisa øydelegg demokrati og demokratisk utvikling. I august møtte eg menneske som lever utan demokrati, i land der ytringane, trua og kjærleiken deira er ulovleg, då eg deltok på Verdskongressen for humanistar. Men kva har det med deg å gjere?
Den skjøre fridomen
Noreg har vore eit demokrati i 209 år. Mange av oss er fødde rett inn i eit av verdas mest fullstendige demokrati. Men demokratiet vi lever i er frykteleg skjørt. Autoritære regime vil alltid ha eit forsprang når dei ikkje treng å ta omsyn til demokratiets spelereglar. Den russisk-ukrainske krigen viser korleis demokrati står i fare for å bukke under.
Men demokrati blir ikkje berre truga av andre land. Det er også skjørt i seg sjølv. På skulen lærte vi at Hitler kom til makta ved demokratiske metodar, og det ligg ei viktig sanning i det.
Kuppforsøket i USA kom fleire år etter at dei blei degradert frå «fungerande demokrati» til «ufullstendig demokrati».
I Polen blir folk fråteke ytringsfridomen og demonstrasjonsretten sin.
Sjølv Sverige, Danmark og Noreg har demokratiske utfordringar, til dømes no med koranbrenning. For når går ytringsfridomen for langt? Og er sikkerheit eller ytringsfridom viktigast?
Demokratiet vi lever i er frykteleg skjørt
Demokratideltaking
Det blir sagt at «Om du ikkje røyster, har du ikkje rett til å klage», men å ikkje delta i demokratiet har større konsekvensar enn å ikkje få sympati når ein klagar. Låg demokratideltaking er eit stort demokratisk problem.
Berre 64,8 prosent stemte ved førre kommune- og fylkesval. Ungdom har den lågaste valdeltakinga.
Det er ikkje så rart at vi blir passive, vi som er så vande med demokratiet at vi tar det for gitt.
Demokratiets symbol og kollektivtransport
Det å røyste er kanskje sjølve symbolet på demokratiet. Frie val der individet kan vere med å bestemme kven som skal styre, og kva som skal bli prioritert.
I år er det kommune- og fylkesval. Det lokale ungdomshuset du vil oppretthalde, kollektivtilbodet du vil ha, fotballaget si framtid, kulturtilbodet du vil ha meir av – det er ting du kan vere med å påverke.
Å ikkje delta i demokratiet har større konsekvensar enn å ikkje få sympati når ein klagar
Det kan vere vanskeleg å vite kva parti du bør røyste på. Ta NRKs test for å finne lokalpartiet du er mest einig med.
Lurer du på kva parti som er mest einig i hjartesakene dine? Ta TV2 sin test.
Er du usikker på korleis ein røystar? Slik kan du førehandsstemme og slik røystar du på valdagen.
HUGS: Om du stemmer i ein kommune du ikkje har folkeregistrert adresse i, må du førehandsstemme. Førehandsstemming må bli gjort seinast 8. september.
Demokratiet på retur
Eg har mine hjartesaker, og mine meiningar om korleis landet vårt burde vere. Men det viktigaste for meg, er at du også bryr deg, og at du gjer noko med det. For berre 8 prosent av menneske lever i fullverdige demokrati. Ta ikkje det for gitt. Og det finst ein enkel ting du kan gjere.
Generasjonen vår har alltid hatt demokrati, og då er det lett å gløyme kor skjørt det er. Men demokratiet treng deg. Demokrati er på retur. Det kan du gjere noko med.
Ta deg tida til å røyste.
Godt val.
