Biru Unjárga – snål, underhaldande og heilt unik

Forfriskande om identitet

Det blir mykje konflikt mellom faren og mora og Elvira, i tillegg til at Margrethe i klassen, som faktisk har 30 000 (!) følgjarar på Insta, alltid skal blanda seg inn. Filmen tek opp tema rundt identitet på ein forfriskande måte, i tillegg til å vera veldig morosam.

Heilt ifrå fyrste scene er det ei ganske absurd oppleving. Elvira står på ein balkong og ser utover kysten. Ved sida av henne står ein mann med ullgenser og øyretelefonar. Denne mannen er korleis Elvira ser for seg sin danske far sin i hovudet sitt, «cool» og hyggjeleg og meir til. Denne mannen er den danske superstjerna, kjend frå Game of Thrones, Nikolaj Coster-Waldau!

Heile filmen opererer i ein litt annleis verkelegheit enn den me er vand til. Skodespelet er litt stivt, folk seier ting veldig direkte, med andre sosiale normer enn eg er vand til. Folk gjer merkelege ting utan at dei andre karakterane reagerer på ein fornuftig måte. Effekten blir veldig morosam, alt hamnar litt på skakke, på grensa til ubehageleg.

Det kan godt henda at eg misforstår, og at det er meint som ein ganske standard «coming-of-age»-film. Alle elementa er der: familiedrama, vennegjengar og tenåringsangst. Det aller meste i filmen er ganske normalt, som gjer at alle dei små tinga, rare ordval og små blikk, framstår som endå meir merkeleg og vedunderleg. Eg vel å tolka filmen frå Elviras perspektiv; ein 15-åring med veksesmerter som lever i ei litt ubehageleg verd som ikkje gir heilt meining.

Språk og identitet

Filmen vekslar heile tida mellom ulike språk; samisk og norsk, engelsk og dansk. Dei får fram kor viktig språk er for identitet, utan å seie det rett ut. Noko eg likte veldig godt var måten dei illustrerer karakter gjennom engelsk. Dei vaksne seier ting som «woke», «swag» og «cringe» for å vera meir ungdommeleg, utan at det fungerer særleg godt. Og det at infulenserkarakteren Margrethe snakka om «authentic identity» og «be yourself» på eit språk som ikkje er hennar, er eit fiffig grep. Mange av dei artigaste scenane leika med språk, til dømes draumescena kor superstjerna Nikolaj Coster-Waldau lærer Elvira korleis ein seie «wienerbrød» på dansk.

Det er ikkje lett å vita kven ein er når alle skal meina noko om deg. Elvira seier til mora si at det ikkje er noko spesielt å vera skeiv lengre, at ho ikkje treng å pressa legninga si i trynet hennar med den nye kjærasten sin Rita (Ánne Mággá Wigelius). Rita er forresten berre søt og hyggjeleg, Elvira er berre ein irritert tenåring. Det er mykje snakk om å bruka identiteten sin aktivt, å tena noko på det. Samtidig som det er kult og moderne å vera samisk og skeiv for å selja T-skjorter på Instagram, er det ikkje så viktig når ein ikkje blir filma.

Dei vaksne i livet til Elvira fråskriv seg ansvar med å skulda på bakgrunnen sin. Faren ønska at mora skulle ta abort for 15 år sidan, fordi «det er sånn alle menn tenkjer». Mora slit med å kontrollera kjenslene sine og skuldar på alle åra ho måtte skjula kven ho var. Det er kanskje feil å seia at dei fråskriv seg ansvar, men filmen set i alle fall spørsmålsteikn ved skilje mellom bakgrunn og individuelle handlingar på ein finurleg måte.

Dette er ein film som er best å sjå med andre, for å le høgt og kosa seg. Men filmen er best å sjå åleine, om du vil gi plass til eigne tankar og tolking av denne absurde filmen.